معرفی مشهورترین خانه های تاریخی شیراز از قاجار تا به امروز

تور شیراز

شهر شیراز مملو از شور و شوق و زندگی است. مردمان شیراز افرادی خوشگذران، زنده دل و اهل ذوق و هنر هستند و معمولا دستی در شعر و شاعری دارند. این بار در وبلاگ آرندتور قصد داریم به معرفی 9 خانه تاریخی شهر شیراز بپردازیم.

هربار که نام خانه های تاریخی شیراز را می‌شنویم، فضایی توام با کاشی‌کاری‌های رنگارنگ، آیینه‌کاری‌های زیبا، حوضچه‌های فیروزه‌ای در برابر چشمانمان ظاهر می‌شود. کافی است در سفر به شیراز، سری به خانه‌های قدیمی شهر بهارنارنج‌ها که هرکدامشان سرمایه‌ای تاریخی و نماینده فرهنگی این شهر هستند، بزنیم و با فرهنگ آن‌ها بیشتر آشنا شویم. با ما همراه شوید تا در سفر به شیراز، این بار سری به خانه های تاریخی و دلربای این شهر شعر و ادب بزنیم.

اسامی خانه های تاریخی شیراز

در خانه ‌های تاریخی شیراز, عشق و روح زندگی موج می‌زند. کافی است قدم به داخل این خانه‌ها بگذاریم تا در هر گوشه از آن‌ها بوی عطر چای و شربت بهارنارنج را با روح و جان حس کنیم. با ورود به خانه های تاریخی شیراز به یاد شب‌نشینی‌های گرم و صمیمانه دور حوض‌های کوچک و بزرگ فیروزه‌ای، استشمام عطر گل‌های رنگارنگ باغچه و بازی بچه‌ها در حیاط‌های سرسبز آن زمان می‌افتیم.

خانه‌ های تاریخی شیراز شما را به فضایی می‌برند که در زندگی مدرن امروزی کمتر می‌توان به سراغ آن‌ها رفت. اگر شما هم به مانند ما، دلتان برای بافت خانه‌های تاریخی گذشته و حال و هوای آن‌ها تنگ شده در سفر به شیراز به دیدار معروف‌ترین عمارت‌ها و خانه ‌های تاریخی شیراز بروید و با بخشی از هویت فرهنگی مردم این شهر گرم و دوست داشتنی آشنا شوید. پس با ما همراه شوید تا با جذاب‌ترین خانه‌ های تاریخی شیراز آشنا شوید:

• خانه زینت الملک شیراز

خانه زینت الملک شیراز که به موزه مادام توسو ایران شهرت دارد، یکی از خانه‌ های تاریخی شیراز است که در دوره قاجار توسط «علی محمدخان قوام» قوام‌الملک چهارم ساخته شد. ساخت خانه زینت الملک شیرازی 12 سال طول کشید. این خانه متعلق به دختر والی و کلانتر شیراز بود و در واقع بخش اندرونی نارنجستان قوام است که از طریق یک راهرو زیرزمینی به نارنجستان قوام متصل می‌شود. خانه زینت الملک شیراز، در سال 1290 هجری قمری ساختش شروع و در سال 1302 به اتمام رسید. در این خانه زیبا 20 اتاق زیبا مزین به  نقاشی‌های متنوع در مورد پرندگان، گل و حیوانات وجود دارد. در بخش غربی ساختمان زینت الملک، قسمت شاه نشین، اتاقی به نام تالار آیینه با آیینه‌کاری‌های بی‌نظیر وجود دارد.

علاوه براین موزه‌ای در زیرزمین این عمارت در سال 1382 تأسیس شد که مجسمه‌های افراد مشهور همچون شاپور اول، کریم خان، سیبویه و.. در آن قرار دارد و به موزه گنجینه فارس شهرت دارد. شباهت میان این موزه به موزه مادام توسو لندن سبب شده به این نگارخانه، موزه مادام توسو ایران نیز بگویند.

آدرس خانه تاریخی زینت الملک: خیابان لطفعلی خان زند، ضلع غربی نارنجستان قوام

خانه تاریخی زینت الملک در سال 1354 به ثبت ملی رسید.

• خانه صابر شیراز

خانه صابر، یکی از قدیمی‌ترین خانه های تاریخی شیراز است که قدمت آن به دوره زندیه و قاجاریه برمی‌گردد. این عمارت دقیقا روبروی بارگاه مقدس شاهچراغ قرار دارد. خانه صابر، عمارتی دو طبقه متعلق به «حسن صابری سنگری» تاجر مشهور شیرازی است که در ساخت خانه خود از معماری متقارن و کاملا قرینه استفاده کرده‌است.

اصل قرینه‌سازی با ظرافت تمام در این خانه به دقت رعایت شده‌است. قرینه‌سازی معماری این خانه به قدری دقیق است که شما از بالا هم اگر عمارت را نگاه کنید، همه اجزای خانه به صورت قرینه کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. این قرینه‌سازی حتی در در فضای داخلی و گچبری‌ها و تزیینات داخلی عمارت نیز رعایت شده‌است.

پس از مرمت و بازسازی این خانه، سازمان میراث فرهنگی خانه صابر را به عنوان خانه هنر انتخاب کرد و امروزه به عنوان موزه لباس‌های سنتی و آیینی از آن استفاده می‌شود.

آدرس خانه تاریخی صابر: کوچه محله سرباغ، بن ‌بست کدخدا، پلاک ۶۲

خانه صابر یکی از خانه های تاریخی شیراز است که در سال 1382 به ثبت ملی رسید. ویژگی بارز این خانه قرینه‌سازی آن است که معماری آن با دقت و ظرافت تمام رعایت شده‌است.

• خانه سعادت شیراز

خانه سعادت در دوره قاجار ساخته شده و در کنار آرامگاه سیبویه از بزرگان شیراز در محله سنگ سیاه است. این خانه امروزه تبدیل به موزه خاتم شیراز شده که به آن خانه خاتم نیز می‌گویند. خانه سعادت در سال 1382 به ثبت ملی رسید و در سال 1384 در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت. از ویژگی‌های بارز این خانه صدساله، سقف‌های دالبری و خوش‌نقش ‌و نگار، ایوان‌های کوتاه، ستون‌های کنده‌کاری‌شده و در آخر حوض آبی‌رنگ وسط حیاط است که به روی گردشگران چشمک می‌زند.

آدرس خانه تاریخی سعادت: دروازه کازرون، خیابان دستغیب، محله سنگ سیاه، مجاور آرامگاه سیبویه

خانه تاریخی سعادت که به موزه خاتم شهرت دارد، ارزشمندترین صنایع دستی شیراز را در خود نگهداری می‌کند.

• خانه فروغ الملک شیراز

خانه تاریخی فروغ الملک قوامی، یکی از زیباترین و مشهورترین خانه های تاریخی شیراز است که متعلق به داماد قوام یعنی فروغ الملک قوامی است که به صورت سه طبقه به همراه یک زیرزمین در مساحتی حدودا 1020 مترمربع ساخته شده‌است. کاربری این خانه کاملا مسکونی است و در محل سنگ سیاه در مجاور آرامگاه بی بی خاتون احداث شد. این خانه از 4 قسمت مجزا بیرونی، اندرونی، مطبخ خانه، حمام و اصطبل تشکیل شده‌است.

بخشی از آن به عنوان مهمانسرا و اقامتگاه سنتی برای گردشگران در نظر گرفته شده‌است. در ضلع غربی این عمارت شاه نشین، پنجره‌های چوبی و تزیینات گره‌کاری شده، چشم هر بیننده‌ای را خیره زیبایی خود می‌کند.

خانه قوام الملک توسط یک حوض 8 ضلعی به بخش اندرونی خانه متصل می‌شود. تزیینات آجری، کاشی‌کاری بر روی نقوش، سقف‌های نقاشی شده و تزیین شده همگی یادآور هنر دوره زندیه است. بخش از خانه فروغ الملک امروزه تبدیل به موزه مشکین فام شده‌است.

موزه مشکین فام، اولین موزه خصوصی هنرهای تجسمی در ایران محسوب می‌شود که اشیاى موجود در آن شامل صدها قطعه و اثر هنرى از نیم قرن پیش بوده که با تلاش و سرمایه خانواده مشکین فام با عشق و علاقه تهیه و گردآوری شده است.

آدرس خانه فروغ الملک شیراز: گذر تاریخی سنگ سیاه، خانه فروغ الملک

 

خانه تاریخی فروغ الملک شیراز در سال 1377 به ثبت ملی رسید.

• خانه تاریخی منطقی‌نژاد شیراز

در محله‌ عیان‌نشین شیراز، در همسایگی بازار شیراز و حرم شاهچراغ، خانه تاریخی منطقی نژاد با تزیینات داخلی و کنده‌کاری و گچ‌بری‌های زیبا، شیشه‌های رنگارنگ و چوبی خودنمایی می‌کند. این خانه در سال 1311 هجری قمری ساخته شده و در سال 1352 شمسی به ثبت ملی رسید.

قدمت خانه منطقی‌نژاد با ظاهر خوش آب و رنگش به دوره قاجار بر می‌گردد. این خانه به تبعیت از سبک معماری دوره قاجاریه دارای کاشی‌کاری‌های زیبا، آیینه‌کاری و نقاشی‌های بسیار زیبا بر روی دیوارها و سقف خانه است.

البته در  نقاشی‌های دیواری که در این خانه کشیده شده از نقش‌های اروپایی نیز در کنار گل و بته استفاده شده‌است. در واقع معماری خانه عیان نشین منطقی نژاد، تلفیقی از هنر اسلامی و اروپایی است. این خانه تاریخی شیراز، اینک تبدیل به موزه موسیقی شیراز شده‌است.

آدرس خانه تاریخی منطقی‌نژاد: بین سه راه نمازی و سردزک، کنار گذر شاهچراغ. خانه تاریخی منطقی‌نژاد.

خانه تاریخی منطقی‌نژاد یکی از خانه های تاریخی شیراز است که در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته‌است. سبک معماری آن تلفیقی از معماری اسلامی و اروپایی است.

• خانه ضیائیان شیراز

در میان خانه های تاریخی شیراز که قدم می‌گذاریم، خانه ضیائیان شیراز، چیز دیگری است. این خانه با قدمت 150 تا 170 سال در دوره قاجاری و ضلع غربی نارنجستان قوام ساخته شده‌است. این خانه، متعلق به یکی از خانواده‌های اصیل و قدیمی شیراز ضیائیان است. با وجود اینکه خانه ضیائیان از لحاظ تاریخی بسیار ارزشمند است اما در معماری آن خبری از تجملاتی همچون گچ بری، آیینه‌کاری و... نیست. آن چیزی که این خانه را بسیار زیبا کرده گذشته از اصالتش، کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر آن است. خانه ضیائیان با وجود همین کاشی‌کاری‌ها و رنگ‌های نابش از چندین سال قبل به هنرسرای شیراز مشهور شده و بازدید از آن رایگان است.

آدرس خانه تاریخی ضیائیان: خیابان لطفعلی خان زند، ضلع غربی نارنجستان قوام

خانه تاریخی ضیاییان در سال 1357 به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید.

• خانه تاریخی توکلی

شیراز در دوران قاجار در اوج زیبایی و هنرنمایی هنرمندان آن دوره قرار داشت. خانه تاریخی توکلی یکی از خانه‌های بسیار زیبا و غنی شهر عشاق است که از لطف هنرمندان دوره قاجار بی‌نصیب نمانده‌است. کاشی‌کاری‌های هفت رنگ با چهره پادشاهان ایرانی در کنار درها، پنجره‌های رنگین، تزئینات آجرکاری و چوبی و گره چینی در‌ها و نقاشی سقف‌ها تماما به این خانه صفایی ناب داده که با ورود به آن دلتان نمی‌خواهد از آن خارج شوید.

خانه توکلی دارای یک حیاط مرکزی با 4 عمارت در 4 طرف آن است. این خانه همچون سایر خانه‌های قدیمی شیراز، دارای حیاطی دل‌انگیز و باغچه‌هایی رنگارنگ است که حال و هوایی گرم و صمیمانه به فضا می‌بخشد.

 آدرس خانه توکلی: محله قدیمی گود عربان، خیابان لطفعلی‌ خان زند، کوچه ۱۸۴

خانه تاریخی توکلی در سال 1379 به ثبت ملی رسیده‌است.

•  خانه تاریخی شوریده شیرازی

شوریده شیرازی یکی از شاعران مشهور و به نام شهر شیراز که لقب فصیح الملک را از ناصرالدین شاه قاجار دریافت کرده و در سعدیه شیراز، همجوار با استاد سخن، شیخ اجل سعدی شیرازی دفن شده‌است. خانه‌اش نیز به مانند خودش بسیار مشهور بوده و از عمارت‌های زیبای شهر گل و بلبل است. این خانه به صورت دوطبقه زیبا و چشم‌نواز در ابتدای کوچه هفت پیچ شیراز قرار دارد.

کاشی‌کاری‌های فوق‌العاده، ارسی‌های چوبی زیبا، گچ‌بری‌های بی‌نظیر و سقف‌های چوبی توجه هر ببیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. این بنای تاریخی، در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

آدرس خانه تاریخی شوریده شیرازی: محله سیاه سنگ، کوچه هفت پیچ، منشعب از بازارچه هفت زین

خانه شوریده شیرازی، یکی از خانه های تاریخی شیراز است که خانه‌اش، روزگاری محل رفت و آمد اشراف و بزرگان بوده‌است.

• عمارت شاپوری

خانه تاریخی شاپوری یکی از بناهای بسیار مجلل با زیربنای 840 مترمربع است که به وسعت 4635 متر ساخته شده‌است. این خانه متعلق به یکی از بارزگانان بسیار مشهور شیراز «عبدالصاحب شاپوری» بوده و در بین سال‌های 1315-1310 به سبک معماری دوره قاجار ساخته شده‌است. این خانه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و توسط استاد «ابوالقاسم مهندسی» برپاشده‌است.

عمارت شاپوری دارای خصوصیات منحصر به فردی است که در نوع خود بی‌نظیر بوده و همگی از جمله اولین‌ها در ایران هستند. به طور مثال اضافه کردن بالکن با 14 ستون قرینه، بهارخواب، راه پله در وسط ساختمان، فرم حوض پنج پر که با ظاهر حوض‌های مستطیل شکل امرزی متفاوت هستند و... از جمله تفاوت‌های این خانه زیبا و بی‌نظیر با خانه‌های مشابه آن در دوره خود می‌باشد. در نزدیکی این خانه باشکوه، ارگ کریم‌خان، مسجد زیبای نصیرالملک، باغ نظر، حمام وکیل، بازار وکیل و مسجد وکیل قرار دارد.

آدرس خانه شاپوری: خانه شاپوری در خیابان کریم خان زند، خیابان انوری، تقاطع اهلی قرار دارد.

خانه تاریخی عمارت شاپوری در سال 1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

سخن آخر

شیراز شعر شعر و شاعری، شهر گل‌های رنگارنگ و سروها قد کشیده، شیراز شهر فرهنکی و آثار باستانی و سومین شهر پر بازدید ایران از لحاظ فرهنگی و تاریخی آنچنان غنی است که نمی‌توان حتی در چندین مقاله وسعت تاریخی و فرهنگی آن را بیان کرد.

بازدید از خانه های تاریخی شهر شیراز، یکی از جاذبه‌های گردشگری متفاوت این شهر است که می‌توانید با سفر به شیراز به دیدن آن‌ها بروید. با ما در تور شیراز، همراه شوید و از دیدنی های این شهر هوش ربا دیدن کنید. قطعا در یک سفر کوتاه نمی‌توان تمامی جاذبه‌های این شهر دوست داشتنی را از نزدیک مشاهده کرد. اما همکاران ما در آرندتور می‌توانند با پیشنهادهای به صرفه و اقتصادی امکان یک سفر مناسب را برای شما فراهم کنند.