بازار وکیل، بهترین یادگار کریم‌خان زند

تور شیراز

توصیف بازار وکیل

بازار وکیل بهترین اثر به جای مانده از کریم‌خان زند است که هنوز هم از آن استفاده می‌شود. بازار وکیل در گذشته دارای یک ارگان یا سازمان بوده که بازرگانان می‌توانستند با اطمینان کامل کالاهای خود را در آن به امانت بسپارند و در موقع لازم نیز آن را پس بگیرند. همین امر باعث شده بود که بازار وکیل بسان قلب اقتصادی شیراز در نظر تاجاران جلوه کند. به گونه‌ای که تمام خرید و فروش‌ها، مبادلات پایاپای، صدور و یا دریافت حواله‌ها و صرافی‌ها در آن انجام می‌شد.

یکی دیگر از ویژگی‌های این بازار پایین‌تر بودن آن نسبت به سطح خیابان است. در گذشته اختلاف سطح آن با خیابان 14 پله بود اما با گذشت زمان و پرشدن کف بازار این اختلاف به 6 پله رسید. علاوه براین بازار وکیل سقفی بلند به ارتفاع 11 متر دارد. البته امروزه به دلیل خاکریزی کف بازار ارتفاع آن به 10 متر رسیده‌است.

بنای بازار وکیل از گچ، آجر و آهک ساخته شده و ستون‌هایی از جنس سنگ تراشیده دارد که با استفاده از این مصالح، این بنا تبدیل به یکی از مستحکم‌ترین بازارها در زمان خود شده‌است.

معماری این بازار از بازار لار و بازارچه قیصریه الهام گرفته شده‌است.

همان طور که گفته شد ساخت بازار وکیل از بازار قیصریه لار و بازارچه اصفهان الهام گرفته شده با این تفاوت که عرض بازار وکیل بیشتر است.

در آن دوره بازار وکیل 74 دهانه طاق ضربی و سه فضای عبور و مرور در بازار داشته‌است. یک فضا برای عبور و مرور مشتریان بوده، فضای دوم حریم مغازه به ارتفاع 2 پله پایین‌تر از سطح زمین و فضای سوم خود مغازه است.

بازار وکیل از چه بخش‌های تشکیل شده‌است؟

بازار وکیل از سه بخش تشکیل شده که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

1. چهار سوق

چهار سوق، به قسمتی از بازار گفته می‌شود که در آن دو راسته شمالی-جنوبی و شرقی-غربی به هم می‌رسند و چهارراه را به وجود می‌آورند. این قسمت از بازار با وجود گوشواره، طاق و کنج‌هایی که روی آن حکاکی شده منظره‌ای بسیار روح نواز دارد. در قسمت زیرین سقف چهارسوق در گذشته یک حوض مرمرین وجود داشت که آب آن را یکی از آبراهه‌‌ها تأمین می‌کرد. در حال حاضر با توجه به بالا آوردن سطح کف بازار، حوض مرمرین آن از بین رفته اما آبراهه هنوز وجود دارد.

2. راسته شمالی

راسته شمالی یکی از اصلی‌ترین بخش‌های بازار وکیل است که در آن مغازه‌‌های فروش ترمه و کلاه‌دوزی وجود دارد. این راسته از دروازه اصفهان شروع و تا چهار سوق ادامه دارد.

3. راسته جنوبی

راسته جنوبی به راسته بزازان معروف بوده و از 22 مغازه تشکیل شده‌است. مغازه‌های این قسمت امروزه به فروش صنایع ستی شیراز مشغول هستند اما در گذشته سلاح سرد در این قسمت فروخته می‌شده‌است.

بازار وکیل یک خواهر دوقلو در جهرم دارد که به بازار جهرم شهرت دارد.

سرای مشیر

در ضلع جنوبی بازار وکیل سرای مشیر یا سرای گلبن قرار دارد که عده‌ای آن را جزئی از بازار می‌دانند. در حالیکه این گونه نیست و قدمت ساخت آن به دوره قاجار بر می‌گردد. این بازار دارای حیاط بزرگ و بسیار باصفایی است. همین حیاط با صفا محبوبیت این بازار را دوچندان کرده‌است. اگر به دنبال صنایع دستی همچون خاتم سازی، معرق، حکاکی و قلم زنی روی مس و برنج، سنگ‌های تراش خورده قیمتی و زیورآلاتی همچون طلا و نقره هستید، حتما به این بازار سری بزنید.

آدرس بازار وکیل کجاست؟

بازار وکیل در مرکز شهر شیراز در میدان شهرداری در شرق میدان شهدا، در نزدیکی ارگ کریم‌خان قرار دارد. همین مرکزیت باعث شده تا بتوان به وسیله اتوبوس یا تاکسی خطی به آنجا رفت. البته در میدان شهرداری مترو وجود ندارد. اما می‌توان با مترو تا میدان نمازی رفته و از آنجا سوار اتوبوس های خطی شد.

سخن آخر

همانطور که گفته شد، بازار وکیل یا وکیل الرعایا بهترین بخش از مجموعه سه گانه مسجد، حمام و بازار وکیل است که به دستور کریم‌خان زند در سال 1172 شروع و در 1193 هجری قمری پایان یافت. این بنا با الهام از بازار قیصریه لار و بازارچه اصفهان ساخته شده و یک خواهر دوقلو در بازار جهرم دارد. در نزدیکی این بازار مشهور سرای مشیر قرار دارد که عده‌ای آن را در مجموعه بازار وکیل می‌دانند. اما در واقعیت این‌گونه نیست.