نارنجستان قوام، تماشاگه هفت هنر ایرانی

تور شیراز

عمارت نارنجستان قوام یکی از مکان‌های دیدنی شهر شیراز است که بر هر گردشگری واجب است به دیدار آن برود. شیراز پایتخت فرهنگی ایران مکان‌های دیدنی بسیاری همچون پاسارگاد، تخت جمشید، نقش رستم و... دارد، اما نارنجستان قوام یکی از آن عمارت‌های زیبا با ساختار سنتی است که در همان لحظه ورود شما را به یاد خانه‌های قدیمی ایران و معماری دوره قاجاریه می‌برد.

 آرندتور قصد دارد در این بخش با شما در مورد محل نارنجستان قوام، ویژگی‌های معماری این عمارت بی‌مثال، تاریخچه پر فراز و نشیبش سخن بگوید، پس با ما همراه باشید.

نارنجستان قوام کجاست؟

باغ نارنجستان قوام یکی از جاهای دیدنی شیراز است که در خیابان لطفعلی خان زند قرار دارد. این باغ و عمارت زیبا در دوره ناصرالدین شاه قاجار توسط یکی از خاندان بزرگ آن زمان به نام «علی محمد خان قوام»ساخته شده‌است. عمارت نارنجستان قوام در واقع محلی برای برگزاری نشست‌های بزرگان قاجار، دیوانخانه و محل مراجعه مردم بوده ‌است. این ساختمان در سال 1353 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

باغ نارنجستان قوام یکی از دیدنی‌های معروف استان فارس است که قدمت آن به دوران قاجار بر می‌گردد.

چرا نارنجستان قوام را باید دید؟

اگر بخواهیم به طور خلاصه در مورد علت بازدید این عمارت باشکوه سخن بگوییم باید گفت، باغ نارنجستان قوام یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی است. در این باغ، موزه‌ای قرار دارد که اشیای اهدایی «پروفسور پوپ» مورخ و ایران‌شناس مشهور آمریکایی در آن نگهداری می‌شود. دلیل سوم هم استفاده از هفت هنر ایرانی است که در ساخت این عمارت به کار گرفته و تنها اشاره به همین موضوع اهمیت این خانه را دوچندان کرده‌است.

باغ نارنجستان قوام به نام‌های باغ قوام، باغ موزه نارنجستان قوام و باغ قوام الملک نیز شهرت دارد.

ویژگی‌های معماری نارنجستان قوام چیست؟

در معماری عمارت نارنجستان قوام اصل تقارن به خوبی رعایت شده‌است. به این معنا که ایوان تالار آیینه در وسط و اتاق‌ها در طرفین آن به صورت موزون و هماهنگ در چپ و راست قرار گرفته‌اند. تالار آیینه زیباترین و قشنگ‌ترین بخش این عمارت است که دیوارها و سقف‌هایش از نقاشی و آیینه‌کاری پر شده‌اند. البته هرکدام از اتاق‌ها دارای گچ بری و آیینه‌کاری‌‌ است. اما اتاق آیینه و ایوان مجاورش دارای دو ویژگی منحصر به فرد هستند که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:

1. کف این بخش خانه با کاشی‌های آبی و سفید پوشیده شده‌اند که این امر بر جذابیت آن افزوده‌است.
2. سقف اتاق آیینه و ایوان مجاورش مزین به آیینه‌کاری و نقاشی‌های بسیار جذاب هستند که انعکاس رنگ‌ها و تصاویر خیره‌کننده‌شان ساعت‌ها شما را مبهوت خود خواهد کرد. البته دیوارهای اتاق‌های کناری اتاق آیینه، هم دارای نقاشی و گچ‌بری‌های زیبا و... هستند اما سقف آن‌ها ساده و از جنس چوب بوده و بر روی آن‌ها کنده‌کاری‌های بسیار زیبا انجام شده‌است.
   
   

تالار اصلی که به تالار شاه‌نشین نیز شهرت دارد، سرتاسر از آیینه پوشیده شده‌است. این اتاق اصلی از طریق یک پنجره‌ی چوبی هلالی شکل با دریچه‌های ارسی به ایوان مرکزی متصل می‌شود.

یکی دیگر از ویژگی‌های معماری نارنجستان قوام، که در همان ابتدای تماشای عمارت متوجه آن می‌شوید، وجود دو ستون بزرگ و یکپارچه از جنس چوب هستند که بر روی آن‌ها منبت کاری انجام شده‌است. طراحی این ستون‌ها در کنار سقف بلند و یکپارچه با آیینه‌کاری و نقاشی‌های متنوع، همگی بخشی از جذابیت‌های این عمارت هستند که در کنار درختان نارنج و گل‌های رنگارنگ باغ نارنجستان قوام و حوض و آب نمای آن شما را غرق لذت خواهد کرد.

ستون‌های بلند در کنار ایوان آیینه‌‌کاری شده یکی از مناظر بی‌نظیری هستند که در بازدید از نارنجستان قوام می‌توانید آن را از نزدیک تماشا کنید.

در این عمارت چندین ساختمان دیگر هم وجود دارد که جز مجموعه قوام هستند. حمام گچینه، خانه زینت‌الملک، خانه عرقی‌ها و موزه که در زیرزمین این خانه قرار دارد و در آن اشیایی همچون ظرف، سکه و کاشی‌کاری‌های مختلف نگهداری می‌شود.

عمارت نارنجستان قوام در دو طبقه ساخته شده‌است. طبقه دوم این خانه چهار اتاق دارد که برای اسکان مهمان‌ها از آن استفاده می‌شده‌است.

در گذر تاریخ چه بر سر باغ نارنجستان قوام آمده‌است؟

خاندان قوام یکی از خانواده‌های پرنفوذ و قدرتمند استان فارس در دوره قاجار بودند و بناهای زیادی همچون باغ عفیف‌آباد، باغ کلانتر، باغ بیگلربیگی و این عمارت را ساخته‌اند.

ساخت عمارت نارنجستان قوام به دستور «علی محمد خان قوام» انجام شد. احداث این عمارت 12 سال همزمان با حکومت ناصر الدین شاه زمان برد. به گونه‌ای که ساخت آن از سال  1257 هجری قمری شروع شد و تا 1267 هجری قمری ادامه داشت. البته این تاریخ‌ها به طور دقیق نبوده چون تنها یک کتیبه وجود دارد که به این تاریخ اشاره می‌کند.

به تدریج بناهای دیگر نیز به این عمارت اضافه شد. در یکی از اتاق‌ها روی گچ‌کاری‌‌ها تاریخ 1298 هجری قمری به چشم می‌خورد که حکایت از چهار سال زمان برای برای آیینه کاری این عمارت بوده‌است.

خانه نارنجستان قوام از دو قسمت بیرونی و اندرونی تشکیل شده که به وسیله یک تونل به یکدیگر متصل می‌شدند.

باغ نارنجستان قوام در سال 1345 توسط فردی به نام «ابراهیم قوام الملک» از نوادگان علی محمد خان به دانشگاه شیراز اهدا شد. در جریان انقلاب این عمارت دچار صدمات مختلفی شد و حتی بخشی از ایوان شرقی آن به طور کامل سوخت که متاسفانه امکان مرمت آن نیز وجود نداشت. پس از انقلاب در زمان جنگ تحمیلی هم خانواده‌های جنگ‌زده در این بنا ساکن بودند. همین اسکان نیز صدماتی  دیگر به بنا وارد کرد.

در طراحی مجموعه باغ نارنجستان قوام از هفت هنر سنتی ایران یعنی آینه‌کاری، گچ‌بری، نقاشی‌های سنتی، معرق، منبت، حجاری و آجرکاری استفاده شده‌است.

سخن آخر

یکی از بهترین دیدنی‌های شیراز، باغ نارنجستان قوام است که به دلیل زیبایی معماری و استفاده از هفت هنر مشهور سنتی آینه‌کاری، گچ‌بری، نقاشی‌های سنتی، معرق، منبت، حجاری و آجرکاری در آن تبدیل به یکی از مناطق پربازدید شهر شیراز شده‌است. اگر به شیراز این شهر زیبا سفر کردید، تماشای این عمارت فوق‌العاده را از دست ندهید.