عکس‌ها دروغ نمی‌گویند!

تور شیراز

تاریخچه ساخت مسجد نصیرالملک

ساخت مسجد نصیر الملک، در سال 1294 هجری قمری به دستور «میرزا حسن علی» ملقب به نصیرالملک در دوره قاجار شروع شد. میرزا حسن خان پسر سوم حاجی قوام الملک از حکام فارس در دوره قاجاریه نیت می‌کند که در شیراز این شهر دلربا یک مسجد به یادگار بسازد. با توجه به این مسئله، ساخت مسجد نصیرالملک 12 سال طول می‌کشد و در نهایت در سال 1305 هجری قمری به پایان می‌رسد. معمار این بنای مشهور، محمد حسن معمار از معماران سرشناس و چیره‌دست آن زمان بوده است.

اگر بخواهیم به طور خلاصه درباره مسجد نصیرالملک و تاریخجه آن صحبت کنیم باید بگوییم مسجد نصیرالملک، یکی از مساجد قدیمی شیراز است که با وسعت حدود 2890 مترمربع در محله گود عریان در نزدیکی شاه چراغ  ساخته شده و در سال 1358 به ثبت ملی رسیده است. این مسجد از نظر کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری یکی از زیباترین مساجد ایران است.

از لحاظ رنگ آمیزی مسجد نصیرالملک با مسجد الاقصی و مسجد آبی استانبول برابری می‌کند.

توصیف ویژگی‌های معماری مسجد نصیرالملک

برای اینکه بخواهیم درباره مسجد نصیر الملک و معماری آن صحبت کنیم، بهتر است، اجزای  آن را بخش بندی کرده و در مورد هرکدام از آن‌ها به صورت جداگانه سخن بگوییم:

ورودی مسجد نصیرالملک

یکی از زیبایی‌های این بنای باشکوه سر در ورودی آن است که با کاشی‌های هفت رنگ و تزییناتی از گل سرخ و زنبق مزین شده‌است. این طاق ورودی از ازاره‌ای به جنس سنگ گندمک ساخته شده‌است.

پس از تماشای طاق، دربی چوبی و بزرگ به صورت دولته به عنوان درب مسجد ساخته شده که در بالای آن سنگ بزرگی از جنس مرمر قرار دارد. بر روی این قاب سنگی شعری از شوریده شیرازی نگاشته شده‌است.

شوریده شیرازی ابیات بالای قاب سنگی را به مناسبت اتمام مسجد نصیر الملک و در مدح سازنده آن سروده‌است.

شبستان‌های مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک دو شبستان دارد که به صورت نامتقارن ساخته شده‌اند. این شبستان‌ها عبارتند از:

• شبستان غربی

شبستان غربی بنایی آجری و بسیار زیباست که به شبستان زمستانه شهرت دارد. داخل این شبستان با کاشی‌های گلسرخی تزیین شده و 12 ستون سنگی و مارپیچ به نیت 12 امام دارد. علاوه‌براین  شبستان غربی 7 درگاه چوبی به نشانه 7 آسمان دارد که هرکدام از این درگاه‌ها مزین به شیشه‌های رنگی و زیبا هستند.

سنگ تراشی شبستان غربی از مسجد وکیل و مسجد مشیر شیراز الهام گرفته شده و از سنگ گندمک یکپارچه ساخته شده‌است. طاق‌ها و دیوارهای آن مزین به کاشی‌کاری‌های بسیار زیباست.

سقف شبستان غربی مزین به نقش‌های گل و بوته و نقوش اسلیمی و چند آیه قرآن به خط ثلث است. کف شبستان نیز با کاشی‌های فیروزه‌ای پوشیده شده که بر روح‌نوازی این فضای عارفانه افزوده‌است. در انتهای این شبستان فوق‌العاده، محرابی از جنس مرمر و از سطح شبستان پایین‌تر قرار دارد که به محراب نصیرالملک شهرت دارد.

شبستان غربی که به شبستان تابستانه نیز شهرت دارد، 12 ستون مارپیچ به نیت 12 امام دارد.

• شبستان شرقی

شبستان شرقی به شبستان تابستانه شهرت دارد و سقفی با کاشی‌کاری‌های معقلی و 7 ستون ساده دارد. این بخش مسجد نصیرالملک یک ایوان به عرض 6 متر در جلوی شبستان دارد که به وسیله ۸ طاق‌نما از حیاط جدا می‌شود و ۷ جرز آجری دارد که بر روی این جرزها و در پیشانی طاق‌نماها آیات قرآن و نقش‌های گل و بوته کاشی‌کاری شده‌اند.

در قسمت شرقی شبستان دری وجود دارد که با پایین رفتن از پله‌ها به یک دالان و دو چاه آب ختم می‌شود.عمق چاه‌های آب بیش از 60 متر است و در گذشته آب بین این چاه ها توسط دو گاو بیرون کشیده می‌شد و به همین علت به آن گاو چاه نصیرالملک می‌گفتند. آب چاه در حوض وسط حیاط و مخزن آب انبار تخلیه می‌شده‌است.

شبستان شرقی به شبستان زمستانه شهرت دارد و امروزه به موزه اوقاف تبدیل شده‌است.

ایوان‌های مسجد نصیرالملک

مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که شبیه هم نیستند و ایوان شمالی از جنوبی زیباتر و بزرگ‌تر است. ایوان شمالی سه نیم طاق در سه طرف داشته و از سمت چهارم به صحن مسجد راه دارد. طاق مرواید طاق میانی و بلندترین و مسحور کننده‌ترین طاق در ایوان شمالی است. طاق مروارید دارای کاشی‌های تک رنگ فیروزه‌ای، ستون‌های سنگی حجاری شده و آیات قرآن و احادیث نوشته شده است، این بخش مسجد، به عنوان زیباترین بخش از لحاظ معماری و طراحی در کل مسجد مشهور است. ایوان شمالی این طاق مشهور 4 غرفه دارد. سقف میانی آن به مقرنس‌کاری و کاسه‌سازی پنج کاسه مزین شده‌است.

در لابه لای آجرهای بدنه این ایوان طاق‌های چوبی برای جلوگیری از لرزش به کار گذاشته شده‌است.

 

چرا به مسجد نصیرالملک مسجد صورتی نیز می‌گویند؟

مسجد نصیرالملک همان‌طور که بارها اشاره شد، یکی از مساجد قدیمی شیراز است که در زمان قاجار ساخته شده‌است. این مسجد به دلیل رنگ صورتی شفافی که در کاشی‌کاری‌های آن استفاده شده و نوری که از پنجره‌های رنگینش به داخل مسجد می‌تابد به، مسجد صورتی شهرت یافته‌است.

 

بهترین زمان برای رفتن به مسجد نصیرالملک چه موقع است؟

بهترین زمان بازدید از مسجد نصیرالملک پاییز و زمستان آن هم اوایل صبح است. چون در بهار و تابستان به منظور آسیب نرسیدن به کاشی‌ها، پرده‌هایی بر روی آن‌ها کشیده می‌شود و در نتیجه بازی رنگ‌ها را نمی‌توانید به درستی ببینید.

 

سخن آخر

مسجد نصیرالملک یکی از بناهای بسیار جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی است که حتی به آن لقب سرزمین عجایب داده‌اند. این مسجد قدیمی و مشهور به دلیل تابش نورهای رنگارنگی‌اش، زیبایی خاصی در فضای مسجد خلق می‌کند و همین بازی رنگ‌ها دلیل شهرت آن است.

این مسجد زیبا در قرن نوزدهم ساخته شده و مهم‌ترین ویژگی‌اش، شبستان‌های مسجد است که با بازی رنگ و نور هر بازیدید کننده‌ای را مبهوت بازی خود می‌کند. کافی است در این فضای عارفانه به یک گوشه دنج و خلوت در مسجد نصیرالملک پناه ببرید و از فضای لذت‌بخش و ایرانی آن لذت ببرید. به شما قول می‌دهیم زمان و مکان را در این فضای دلنشین فراموش خواهید کرد. برای آشنایی بیشتر با این مسجد ایرانی می‌توانید با در تور شیراز آرندتور همراه شوید و این مسجد شگفت انگیز را از نزدیک تماشا کنید