شاعران و بزرگان مشهور شیرازی چه کسانی هستند؟

تور شیراز
بی‌گمان می‌توان شهر شیراز را یک شهر خلاق ادبی دانست. این شهر با وجود شاعران نامی و گسترده‌اش و بزرگانی همچون کوروش، کریم خان زند و... که در این سرزمین متولد شده و یا فوت کرده‌اند و آرامگاه‌های آن‌ها پتانسیل گردشگری و ایران گردی در سبک و سیاقی متفاوت را داراست. با وبلاگ آرندتور همراه شوید تا با برخی از افراد مشهور شهر نارنج‌ها بیشتر آشنا شوید.

بزرگان و مشاهیر شیراز کدامند؟

نام شیراز با نام مشاهیرش گره خورده‌است، در ادامه به شرح حال برخی از آن‌ها خواهیم پرداخت:

1.    کوروش

کوروش کبیر اولین پادشاه سلسله هخامنشی و یکی از مشهورترین و البته محبوب‌ترین پادشاهان جهان است که حدود 30 سال بین سال‌های 529 تا 559 پیش از میلاد بر بخش گسترده‌ای از ایران و آسیا حکومت می‌کرد.

این پادشاه به رفتاری عادلانه و توام با رافت شهرت داشت. کوروش با وجود اینکه پادشاهی جهان‌گشا بود، اما شخصیتی بسیار صلح‌جو داشت. در روزگاری که قتل و غارت شیوه معمول حکومت‌داری پادشاهان بود او با پرهیز از رفتارهای این چنینی سبکی جدید در حکومت‌داری پیشه خود قرار داد.

یکی از مهمترین اقدامات صلح‌جویانه کوروش، فتح شهر بابل بدون جنگ و خونریزی بود. هنگامیکه وارد بابل شد دستور داد، فورا بیانیه مشهورش منشور کوروش را به زبان بابلی بر روی استوانه‌ای گلی بنویسند، او فرمان آزادی حدود 40 هزار نفر اسیر را از بند اسارات و بازگشتشان به سرزمین‌هایشان صادر کرد.

در مورد مرگ کوروش داستان‌ها و روایات متعددی وجود دارد. اما در نهایت می‌توان گفت که کوروش بزرگ پس از حدود 30 سال حکومت‌داری درگذشت و در مجموعه پاسارگاد دفن شد.

مسیر دسترسی به آرامگاه کوروش چگونه است؟

آرامگاه کوروش در مجموعه پاسارگاد در شهرستان پاسارگاد قرار دارد. برای بازدید از این مجموعه بی‌نظیر باید به مرودشت در 130 کیلومتری شیراز سفر کنید. پس از عبور از این شهرستان به سمت شهر پاسارگاد و مجموعه دیدنی پاسارگاد خواهید رفت، مقبره این پادشاه بزرگ که در تاریخ بی‌مثال است، همچون نگینی در این مجموعه می‌درخشد.

پاسارگاد دشتی وسیع است که قدمت آن به دوره پارینه‌سنگی بر می‌گردد.

2.   شاعران معروف شیرازی؛ حافظ

یک شیراز است و یک حافظ، از شاعران معروف شیرازی. مگر می‌شود به شیراز سفر کرد و از دیدار حافظیه و آرامگاه حافظ غافل شد؟! آرامگاه حافظ در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از نمادهای شهر شیراز و استان فارس شناخته شده و مورد توجه حاکمان وقت قرار گرفته است.

حافظیه تنها آرامگاه لسان‌الغیب شیراز نیست، بلکه در این مجموعه، شاعران بزرگ و مشهور دیگری نیز آرمیده‌اند. همان طور که در مقاله حافظیه به آن اشاره کردیم، بنای حاضر در سال 1315 در دوره پهلوی اول توسط «آندره گدار» با الهام از معماری دوره زندیه احداث شد.

در بازدید از مزار حافظ شیرازی می‌توانید به مزار بزرگان خطه فارس که در کنار این شاعر نامدار قرن هشتم آرمیده‌اند نیز سری بزنید. بزرگانی همچون اهلی شیرازی، فرصت الدوله شیرازی، میرزا نظام‌الدین دستغیب، علی محمد قوام‌الملک، میرزا محمدرضا حکیم،  میرزا عباس حکیم، دکتر لطفعلی صورتگر شیرازی، محمد خلیل رجایی، دکتر مهدی حمیدی شیرازی و...

مسیر دسترسی به آرامگاه حافظ چگونه است؟

این بنای دو هکتاری در شمال شیراز و در جنوب دروازه قرآن در ابتدای خیابان گلستان که قبلا به «خیابان خرابات» مشهور بوده، واقع شده‌است.

حافظیه شیراز در 18 آذر سال 1354 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

3.    مهدی حمیدی شیرازی

مهدی حمیدی شیرازی ادیب، شاعر، استاد دانشگاه، مترجم و منتقد ایرانی است که مشهورترین شعرش «قوی زیبا» یا همان «مرگ قو» است. این شاعر نامی به دلیل فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی‌اش به " شاعر ملی" مشهور شده‌است. آقای دکتر حمیدی شیرازی، مخالف شعر نو بود و از این جهت با نیما یوشیج و بقیه شاعران نوگرا مخالف بود. این شاعر معاصر در سال 1293 در شیراز به دنیا آمد و در سال 1365 در شیراز دار فانی را وداع گفت.

عباس کیارستمی کارگردان فقید و مشهور ایرانی در جوانی دیوان مهدی حمیدی شیرازی را حفظ می‌کند و سال‌ها بعد او را به طور اتفاقی در لندن در بستر بیماری می‌بیند و این داستان را در خاطراتش این گونه حکایت می‌کند:

در ایام جوانی دیوان مهدی حمیدی را خواندم وحفظ کردم. سال‌ها گذشت و من به این فکر افتادم که گذاشتن این همه زمان و انرژی برای حفظ این اشعار بیهوده بود و به دردم نخورد. از خودم و کارم به شدت عصبانی بودم. کاری را با مشقت فراوان انجام داده و بعد از بیهودگی آن کار احساس پشیمانی می‌کردم. تا اینکه در سفری به لندن در خانه‌ی یکی از دوستانم بودم و متوجه شدم او به ملاقات کسی می‌رود از او پرسیدم آن شخص کیست؟ جواب داد: مهدی حمیدی... من متعجب و کمی هیجان‌زده همراه دوستم به دیدار دکتر رفتیم. زمانی‌ که او را دیدم ضعیف و نحیف روی تختی دراز کشیده بود و من یکی از شعرهایش که در بدو ورود به اتاق به ذهنم رسید را برایش خواندم. خودم بغض کردم و او اشک از چشمانش جاری شد. همانجا احساس کردم شاید باید آن اشعار را حفظ می‌کردم تا در چنین جایی یکی از آنها را که به حال و هوای آن روزهای دکتر بسیار نزدیک بود، بخوانم.

4.    سعدی

از دیگر شاعران شیرازی باید از سعدی نام برد.

زخاک سعدی شیراز بوی عشق آید        هزار سال پس از مرگ وی گرش بویی

شعر حاضر یکی از ابیات سعدی شیرازی است که در سردر ورودی باغ سعدیه نگاشته شده‌است.

آرامگاه سعدی که به سعدیه نیز شهرت دارد، محل دفن شاعر و نوسینده پارسی گوی ایرانی «ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف» است. شیخ اجل در سال 606 هجری قمری در شیراز به دنیا آمد و در سال 690 هجری قمری در همین شهر دار فانی را بدرود گفت.

آرامگاه سعدی در واقع خانقاه و محل زندگی اوست که اینک پس از فراز و نشیب‌های مختلف در طول زمان، به دستور علی اصغر حکمت و انجمن ملی ایران به شکل کنونی در این منطقه بنا شده‌است.

این بنا با الهام از معماری چهلستون اصفهان اما در سبک وسیاق معماری مدرن و امروزی برپا شد. آرامگاه سعدی از بیرون فرمی مکعبی دارد ولی از داخل بنایی هشت‌گوش با دیوارهای مرمری و گنبد لاجوردی است که توسط محمد فروغی طراحی و ساخته شد.

این آرامگاه یکی از زیباترین بناهای شهر شیراز است که در باغی به وسعت ده هزار مترمربع قرار گرفته‌است. در سعدیه دو حوض مشهور سکه و ماهی وجود دارد که در بازدید از آرامگاه سعدی حتما به تماشای آن‌ها نیز بروید. این بنا به وسعت 257 مترمربع در سال 1353 شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مسیر دسترسی به آرامگاه سعدی چگونه است؟

برای رفتن به آرامگاه شیخ اجل شاعر قرن هفتم ایران باید به بلوار بوستان شیراز نزدیک باغ دلگشا بروید.

سعدیه در ابتدا خانقاه و محل عبادت سعدی بود اما در گذر زمان محل زندگی و دفن این شاعر بزرگ شد.

5.    شوریده شیرازی

شوریده شیرازی شاعر مشهور عهد قاجار در سال 1276 هجری قمری در شیراز متولد شد. وی در سن هفت سالگی دچار بیماری آبله شد و از هر دو چشم به جهت این بیماری نابینا گشت و صورتش نیز آبله‌گون شد. بیماری و نابینا شدن سبب نشد که او دست از کسب علم و معرفت بردارد. شوریده شیرازی هم عصر شاعران بزرگی همچون صبوری‌خراسانی و ملک‌الشعرای بهار بود و به سبب مکاتباتش با آن‌ها بسیار شهرت یافت. وی در سرودن انواع اشعار به صورت قصیده و قطعه استاد بود. شوریده شیرازی در بکار بردن اصطلاحات عامیانه در اشعارش تبحر داشت و می‌توان او را با رودکی و ابوالعلا معری مقایسه کرد.

 شوریده شیرازی در سال 1311 به اتفاق « حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی» به تهران رفت و به همراهی «میرزا علی‌اصغر اتابک» ملقب به صدراعظم 3 به دربار ناصرالدین شاه قاجار راه یافت و از او لقب «فصیح الملک» را دریافت کرد. ناصرالدین شاه قاجار به علت سرودن قصیده و مدحیه «قریه بورنجان» واقع در «کوهمره» را به او بخشید. کوهمره نام سه منطقه در استان فارس است که در حدود منطقه شیراز تا کازرون قرار دارد.

در نهایت این شاعر مشهور شیرازی در سال 1345 هجری قمری در زادگاهش شیراز فوت کرد و در کنار آرامگاه سعدی به خاک سپرده شد.

6.    خواجوی کرمانی

خواجوی کرمانی یکی از شاعران نیمه اول قرن هشتم است که اصالتی کرمانی داشته اما زادگاهش را ترک می‌کند و آخرین سال‌های عمرش را در شیراز به همراهی «ابو اسحاق اینجو» می‌گذراند. خواجوی کرمانی در غزل‌سرایی از شیوه سنایی تقلید می‌کرده و در مثنوی نیز سعی داشته از فردوسی الهام بگیرد، اکثر اشعار ایشان شامل مضامین عرفانی است، به گونه‌ای که بر شاعران بعدی همچون حافظ بسیار تأثیرگذار بوده‌است.

مقبره این شاعر نامی در دامنه کوه صبوی در ابتدا جاده شیراز-اصفهان در تنگه الله اکبر واقع شده‌است، این بنا مشرف به دروازه قرآن بوده و تقریبا نزدیک به حافظیه واقع شده‌است. آرامگاه این شاعر مشهور که به نخل‌بند نیز در بین شاعران شهرت دارد در کنار چشمه آب مشهور، رکن آباد قرار دارد.

آرامگاه خواجوی کرمانی در سال 1315 شمسی با اعتبارات اداره فرهنگ فارس ساخته شد. 22 سال بعد در سال 1337 شمسی اداره باستان‌شناسی فارس اقدام به ساخت یک اتاق در قسمت شمالی محوطه آرامگاه کرد.

در طبقه اول یک ایوان سنگی با طاق خمیده و سه ستون در وسط آن قرار دارد. در کنار این مجموعه مجسمه خواجوی کرمانی و یک کتیبه حکاکی شده‌است. طبقه دوم مجموعه آرامگاه سه غار تاریخی دارد که در یکی از آن‌ها خواجوی کرمانی عبادت می‌کرده، غار دوم محل دفن «عماد الدین محمود وزیر شهاب ابواسحاق اینجو» است. در کنار این غار نفش برجسته‌ای از جنگ رستم و شیر دیده می‌شود. علاوه‌براین نقش برجسته ناتمامی از فتحعلی شاه و دو تن از پسرانش در کنار نقش برجسته جنگ رستم حکاکی شده‌است.

بنای آرامگاه خواجوی کرمانی به شماره ثبت 916 در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسید.

7.    سیبویه شیرازی

«ابوبشر عمرو بن عثمان بن قنبر البصری» ملقب به سیبویه شیرازی یکی از فیلسوفان و زبان‌شناسان مطرح ایرانی و یکی از دانشمندان و مراجع بزرگ اسلامی است که پایه‌گذار علم صرف و نحو در زبان عربی بوده‌است. ایشان در سال 148 هجری قمری در یکی از روستاهای اطراف شیراز در بخش بیضا به دنیا آمد، در 14 سالگی برای کسب علم و معرفت به بصره رفت و در آنجا به یکی از برجسته‌ترین علما مبدل شد و کتاب مشهورش را در مورد علم صرف و نحو نوشت.

سیبویه اولین کسی است که به جزییات زبان عربی پرداخت و اصول و صرف و نحو را در آن ابداع کرد. نشانه‌گذاری‌های فتحه، کسره، ضمه و... از ابداعات این دانشمند ایرانی است. سیبویه در سال 180 هجری قمری در سن 40 سالگی عازم خراسان شد. در طی مسیر بیمار گشت و در شیراز فوت و دفن گردید. مقبره‌اش در یکی از محله های قدیمی شهر شیراز به نام سنگ سیاه واقع شده‌است.

معماری بنای سیبویه شیرازی

معماری بنای سیبویه شیرازی بسیار ساده است و در سال 1353 توسط انجمن آثار ملی ایران بنا شده‌است. این بنا به صورت طاق نما ساخته شده و در فضای داخلی آن از هنر کاشی‌کاری‌های خراسانی با رنگ‌های جذاب استفاده شده‌است. نمای آرامگاه از سه طاق تشکیل شده و درون آن مقبره سیبویه قرار دارد. سنگ قبر سیاه رنگ سیبویه 190 سانتی متر طول، 70 سانتی‌متر عرض و 35 سانتی متر ارتفاع دارد. این آرامگاه در سال 1379 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مسیر دسترسی به آرامگاه سیبویه چگونه است؟

برای رفتن به آرامگاه این دانشمند بزرگ ایرانی کافی است که در شیراز به خیابان لطفعلی خان زند بروید در نزدیکی بارگاه شاهچراغ محله سنگ سیاه و آرامگاه او را به راحتی می‌توان پیدا کرد.

علت نام گذاری محله سنگ سیاه، سنگ قبر سیاه رنگ سیبویه در این محله است.

8.    آبش خاتون

آبش خاتون تنها فرمانروای استان فارس بود که از سوی ایلخان مغول به سمت اتابک فارس انتخاب شد. او در زمان حکومتش خدمات ارزنده‌ای برای شهر و مردمان شیراز انجام داد. در نهایت ملکه آبش خاتون همسر «منکو تیمورقا» پسر یازدهم «هولاکو خان» شد و 22 سال بر شیراز و تبریز پادشاهی کرد. او با روابطی که داشت توانست شیراز را از حمله مغولان در امان بدارد و هنرمندان و شاعران بسیاری را به این شهر امن بیاورد. همین امر سبب گسترش هنر و پیدایش مکتب شیراز در این شهر شد.

آرامگاه آبش خاتون بنایی نیمه ویرانه و سه طبقه است که در گذشته گنبدی بر روی آن قرار داشت. طبقه سوم و گنبد آن در گذر زمان از بین رفت. در این بنای نیمه ویرانه که بخش زیادی از آن نابود شده، هنوز کاشی‌کاری‌های زیبا مزین به آیات قرآن به خط ثلث خودنمایی می‌کنند.

ساختمانی که اینک به عنوان آرامگاه آبش خاتون باقی‌مانده، بنای آجری و مکعبی‌شکل است. بخشی از کاشی‌کاری‌های این بنا در موزه پارس نگهداری می‌شود. مقبره آبش خاتون در حیاط و در اتاقی با میله‌های سبزرنگ قرار دارد. این بنا در دی ماه 1310 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

مسیر دسترسی به آرامگاه آبش خاتون چگونه است؟

آرامگاه یا خرابه آبش خاتون در جنوب شرقی شیراز، نزدیک میدان دفاع مقدس جنب آتش‌نشانی قرار دارد.

مقبره آبش خاتون به رباط ابش، خرابه آبش خاتون و خاتون قیامت نیر شهرت دارد.

9.    باباکوهی

در دامنه کوه صبوی شیراز آرامگاه شاعر دیگری به نام «باکویه شیرازی یا علی ابوعبدالله ابن باکویه »متخلص به باباکوهی قرار دارد. قدمت بقعه باباکوهی به دوره آل بویه بر می‌گردد. در دامنه کوه صبوی در سمت چپ دروازه قرآن شیراز این آرامگاه بنا شده‌است.

آرامگاه باباکوهی در واقع خانقاه این شاعر ایرانی است که در سن 105 سالگی درگذشت و شاگردانش در همان خانقاه او را دفن کردند. برای بازدید این بقعه باصفا باید حدود دو کیلومتر سربالایی و کوهنوردی را به جان بخرید. زمانی که به انتهای سربالایی رسیدید، چشم انداز شهر شیراز در کنار بقعه بابا کوهی بسیار روح‌نواز و زیباست.

آرامگاه باباکوهی امروزه یکی از تفرجگاه‌های بسیار پرطرفدار مردم شیراز است که در 25 اسفند 1379 به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید.

10.                    کریم‌خان زند

کریم‌خان زند، وزیر اعظم شاه اسماعیل سوم صفوی و بنیان‌گذار سلسله زندیه بود. ایشان در روستای پری شهرستان ملایر در سال 1086 خورشیدی چشم برجهان گشود و در سال 1157 خورشیدی در شیراز درگذشت.

پس از مرگ نادرشاه ایران دچار هرج و مرج و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی شد و خوانین مختلف کشور از هر گوشه ایران طغیان کردند. در نهایت در سال 1178 هجری قمری، کریم خان توانست بر مخالفان خود پیروز شده و به عنوان وکیل ارعایا زمام امور را به دست گرفت و تا پایان عمر هم در همین سمت باقی ماند. کریم‌خان شیراز را پایتخت سلسله خود قرار داد و بناهای متعددی نیز در دوران حکومتش در این شهر بنا کرد. دوران حکومت او ایران، شرایطی آرام و پایداری داشت.

کریم‌خان یکی از پادشاهان بسیار خوب و خوش سیرت ایران بود که بسیار رعیت دوست و بی‌کینه بود.  او بسیار ساده زندگی می‌کرد و سعی داشت با مردم به عدالت و انصاف برخورد کند. در نهایت در سال 1193 هجری قمری این پادشاه نیک سیرت در اثر بیماری در سن 70 سالگی درگذشت و در موزه پارس یا عمارت کلاه فرنگی شیراز دفن شد.

اما آغامحمدخان پس از اینکه زمام امور را به عهده گرفت و بر تخت پادشاهی نشست، بنا به کینه‌ای که از کریم‌خان زند بر دل داشت،  قبر او را شکافته و استخوان‌های ویکل الرعایای ایران را به تهران برد و در زیر پله‌های کاخ گلستان دفن کرد تا به وی بی‌احترامی کرده باشد و هر روز بر جنازه‌ی او پا بگذارد. پس از به قدرت رسیدن رضاخان پهلوی دستور داد که استخوان‌های کریم‌خان از پایین پله‌های گلستان برداشته و به شیراز منتقل گردد.

مدت پادشاهی کریم خان زند حدود 30 سال و 8 ماه بود.

11.                    عبدالله خفیف

پس از بازدید از بازار تماشایی وکیل شیراز، فقط کمی آن طرف‌تر در راسته شمالی آن در محله قدیمی درب شاهزاده، آرامگاه یکی دیگر از مفاخر شیراز عبدالله خفیف قرار دارد. این شاعر که القابی همچون «شیخ المشایخ» و «شیخ کبیر» دارد در قرن سوم و چهارم هجری زندگی می‌کرده‌است. این آرامگاه به دلیل شهرت عبدالله خفیف که بنیان‌گذار و موسس سلسله خفیفیه بوده از بناهای مشهور شهر شیراز است. عبدالله خفیف در نزد علمای زمان خود بسیار مورد احترام بود و با بسیاری از عارفان و صوفیان زمانش همچون حلاج و شبلی مراوده داشت. شیخ در نهایت در سن 124 سالگی چشم از جهان فرو می‌بندد و در همان خانقاهش در کنار مادرش دفن می‌شود.

در سال 566 هجری قمری فردی به نام «زنگی بن مردود» آرامگاهی جدید برای مزار عبدالله خفیف  ساخت. او برای ساخت این بنا زمین‌های اطراف خانقاه را هم خریداری کرد و به این مجموعه افزود. در گذر زمان اطراف ارامگاه عبدالله خفیف، تبدیل به گورستان شد.

در دوره کریم‌خان زند بخشی از گورستان برای توسعه بازار از بین رفت و از مجموعه آرامگاه عبدالله خفیف، تنها اتاقی کوچک باقی ماند. در سال 1337 هجری شمسی اتاقی که مقبره در آن قرار داشت، توسط مهندس فروزان تعمیر شد. کف آن با کاشی‌های فیروزه‌ای پوشیده شد و ساختمانی آجری بر روی مقبره بنا شد. در کنار مقبره نیز ایوانی چهار طاقی احداث شد.

در ضلع شمالی آرامگاه عبدالله خفیف یکی از کتابخانه‌های عمومی شهر شیراز قرار دارد.

12.                    شاه داعی الله

شاه داعی الله از عرفای مشهور و نامدار قرن نهم هجری است. نام او محمود ملقب به نظام‌الدین و مشهور به شاه داعی‌الله و تخلصش در شعر داعی است. ایشان نزدیک به 35 هزار جلد کتاب نوشته‌اند و دارای دیوان شعری بالغ بر 50 هزار بیت هستند که در سه مجموعه قدسیات، واردات و صادرات نوشته شده‌است.

این عارف مشهور در 810 هجری قمری به دنیا آمد و پس از 60 سال در سال 870 هجری دار فانی را وداع گفت. آرامگاه او در مجاور قبرستان مشهور «دارالسلام» قرار دارد. پسرش سید میرقاسم در روبروی مقبره او دفن شده‌است. به فرمان کریم‌خان زند، بقعه و سنگ قبری بسیار نفیس به خط ثلث برای شاه داعی‌الله ساخته شد.

مرمت و بازسازی این آرامگاه به همین جا ختم نمی‌شود. در سال 1299 هجری قمری فردی خیر به نام «حاج میرزا کریم صراف» تعمیراتی را بر روی بقعه انجام داد. زیبایی این بقعه مرمت شده در خطوط نستعلیقی است که از اشعار این شاعر بزرگ بر روی کاشی، آجر و چوب نوشته شده‌است.

13.                    شاه شجاع

شاه شجاع یکی از پادشاهان دلاور آل مظفر است که به عنوان ناجی ایران از حمله تیمور در تاریخ شناخته می‌شود. اشعار زیادی در کتاب شاعران مشهور ایران از جمله حافظ در مدح این پادشاه دلاور وجود دارد و پایان حکومت او را عموم مردم یک ضایعه بسیار دردناک می‌دانند. به گونه‌ای که گویی ایران زمین در آن دوران یتیم شد!

آرامگاه شاه شجاع، یکی از مشهورترین آرامگاه‌های شیراز در شمال غربی حافظیه قرار دارد. کریم‌خان زند دستور داد تا سنگ قبر نفیسی بر روی مزارش قرار دهند.

این پادشاه مبارز و با درایت 27 سال بر ایران حکومت کرد. دوران سلطنتش در میان دو دوره ویران‌گر ایران یعنی حمله مغول و یورش‌های تیمور قرار داشت. در دوران حکومتش ایران در نهایت امنیت و آرامش بود و پس مرگش در سن51  سالگی مردم حسرت بسیاری خوردند.

مرگ نابهنگامش ضایعه‌ای بسیار تلخ در سرنوشت تاریخی ایران بود. این مسئله به قدری سنگین و دردناک بود که می‌گویند اگر این اتفاق نمی‌افتاد، تیمور هرگز جرأت حمله به ایران را پیدا نمی‌کرد.

کریم‌خان زند، دستور نصب سنگ مرغوبی بر روی مقبره شاه شجاع صادر کرد. بر روی سنگ قبر به خط خوش نستعلیق نام و لقب‌های شاه شجاع و زمان فوتش نوشته شده‌است.

14.                    ملاصدرا

«صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی» مشهور به ملاصدرا تنها فرزند وزیر حاکم شیراز بود که در روز نهم جمادی الاولی سال 980 هجری قمری در شهر شیراز به دنیا آمد. از آنجا که پدر ملاصدرا فردی ثروتمند بود، بنا به رسم آن روزگار فرزندان اشراف در قصر خود و به وسیله معلمان خصوصی و خانگی آموزش می‌دیدند. ملاصدرا پسری بسیار باهوش، جدی، پرانرژی و کنجکاو بود و توانست در مدت کوتاهی تمام دروس مربوط به ادبیات زبان فارسی و عربی و هنر خط نویسی را فرا بگیرد آموزش‌های او همچنان ادامه داشت تا در قزوین به شاگردی دو دانشمند و نابغه بزرگ «شیخ بهاءالدین عاملی» و «میرداماد» درآمد و پس از مدت زمان کوتاهی سرآمد شاگردان این دو دانشمند مشهور و بزرگ زمان خود شد.

با انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان در دوره صفویه، شیخ بهاءالدین و میرداماد به همراه شاگردانشان به اصفهان آمدند و به تدریس در سطح گسترده‌تری پرداختند. ملاصدرا در این دوره 26 تا 27 سال سن داشت و از تحصیل در محضر اساتید کاملا بی‌نیاز شده بود و در فکر یافتن مبانی جدید د فلسفه و معرفی مکتب خود بود.

زمان مهاجرت ملاصدرا از اصفهان به شیراز به طور دقیق مشخص نیست. اما به احتمال قوی در حدود سال 1010 هجری قمری او به شهر خود بازگشت و بساط تدریس مبانی جدید در فلسفه را در شیراز بنا نهاد.

اما رقبای او فیلسوفان و متکلمان زیادی بودند که از فلاسفه قدیم تقلید می‌کردند و در مقابل عقاید جدید ملاصدرا مخالفت کرده و حتی از آنجا که موقعیت خود را در خطر می‌دیدند، از روی حسادت به مسخره و توهین ملاصدرا پرداختند. این رفتارها باعث شد که ملاصدرا شیراز را ترک کند و به شهر قم برود. اما در شهر قم هم به علت بدی آب و هوا و دلایل اجتماعی مشابه شیراز نتوانست بماند و به روستایی به نام «کهک» نزدیک قم رفت و در آنجا سکونت کرد و پنج سال در سکوت و انزوا ماند.

در این مدت پنج سال او توانست به مرحله کشف شهود غیبی و حقایق فلسفی برسد و مکتب فلسفی خود را کامل کند. او پس از پنج سال دوباره تدریس را شروع کرد و به تألیف چند کتاب بزرگ و دایره‌المعارف فلسفی خود بنام اسفار پرداخته و بخش اول آنرا در مباحث وجود به پایان رساند.

ملاصدرا تا سال 1040 هجری قمری در قم ماند و به تدریس و نوشتن کتب معروف خود پرداخت. در این مدت شاگردان بسیاری را در این شهر پرورش داد. دو تن از این شاگردان که هر دو دامادش شدند به نام‌های «فیاض لاهیجی» و «فیض کاشانی» به ترویج مکتبش پرداختند. در حدود سال 1039-40 هجری قمری ملاصدرا بنا به دعوت حاکم استان فارس «الله وردی‌ خان» و پایان ساخت مدرسه‌ی فلسفه که پدرش «امام قلی‌خان» پایه‌هایش را بنا کرده بود، دوباره به شیراز بازگشت.

امام قلی خان از دوستان نزدیک ملاصدرا بود که به وی ارادت خاصی داشت. او تصمیم به احداث مدرسه‌ای در زمینه فلسفه داشت، اما عمرش کفاف نداد. پسرش ساخت مدرسه را به پایان رساند و از ملاصدرا دعوت کرد که اداره علمی آن را به عهده بگیرد.

در نهایت ملاصدرا در ضمن هفتمین سفر حج خود در شهر بصره بیمار شد و در همان شهر فوت کرد. پیکر این عالم شریف در سمت چپ حرم امام علی (ع) دفن شده‌است.

ملاصدرا فیلسوف شیعه ایرانی مشهور به صدرالمتاهلین در قرن یازدهم هجری می‌زیست و بنیان‌گذار حکمت متعالیه است.

15.                    میرزای شیرازی

میرازی شیرازی با نام اصلی «سید محمد حسن حسینی شیرازی» در 4 اردیبهشت 1191 شمسی در شیراز محله «درب شاهزاده» چشم بر جهان گشود. ایشان در سال 1243 هجری شمسی مرجع تقلید مسمانان شدند. علت مشهور شدن ایشان سوای مرجع تقلید بودن، فعالیت سیاسی بزرگ‌شان در تحریم حکم تنباکو است. پس از اعطای امتیاز انحصاری توتون و تنباکو به کمپانی انگلیسی «رژی» مردم به رهبری چهار تن از شاگردان ایشان در چهار شهر تهران، اصفهان، شیراز و تبریز به پا خواستند. حکم تاریخی میرزای شیرازی سبب شد تا مردم قیام کنند و ناصرالدین شاه را مجبور به فسخ قرارداد تنباکو کرد. ایشان به مدت 30 سال مرجع تقلید بودند و در نهایت در سن 82 سالگی در سامرا بر اثر مسمومیت فوت کردند و در یکی از حجره‌های حرم حضرت علی (ع) دفن شدند.

میرازی شیرازی 30 سال مرجع تقلید بود و حکم تاریخی‌اش سبب لغو قرارداد ننگین تنباکو شد.

سخن آخر

در این مقاله سعی براین داشتیم تا بخشی از مشهورترین شاعران و بزرگان شیراز را به شما معرفی کنیم و تاریخچه کوتاهی از فعالیت‌های آن‌ها را در اختیارتان قرار دهیم. در این میان به محل آرامگاه برخی از آن‌ها که در شهر زیبای شیراز قرار دارد نیز اشاره کنیم. قطعا شاعران و بزرگان بیشتری در این شهر تاریخی فرهنگی زندگی می‌کردند که در این مقاله به علت محدودیت نامی از آن‌ها برده نشده‌است. یکی از بهترین مجموعه‌ها که می‌تواند در شناخت نام آوران استان فارس به شما کمک کند، خانه زینت الملوک و موزه بسیار زیبای آن است که در زیرزمین این خانه قرار دارد. تور شیراز آرند تور از شما دعوت می‌کند به بازدید از این خانه فوق‌العاده بروید و در دالان تاریخ آن با بزرگان و شاعران این استان بیشتر آشنا شوید.