کهن ترین سند هویت و آغاز شهر سازی استان یزد، نارین قلعه میبد

تور یزد

وقتی صحبت از تاریخ و فرهنگ ایران زمین می‌شود، در جای جای ایران زمین شما می‌توانید شاهد آثار تاریخی متعددی باشید. ایران با وجود تاریخ باستانی کهنش یکی از مقاصد بسیار مناسب برای گردشگران داخلی و خارجی است که می‌توان با اندکی سرمایه‌گذاری در این زمینه، صنعت توریسم و گردشگری را در ایران رونق داد.

استان ‌یزد یکی از استان‌های بسیار جذاب و مقصد مناسب گردشگران خارجی و داخلی است. این استان یکی از شگفت انگیزترین استان‌های ایران است که نه تنها در خود شهر یزد شما شاهد آثار تاریخی متعددی همچون مسجد جامع یزد،، مدرسه ضیائیه، مجموعه امیرچخماق و...  هستید، بلکه در شهرهای اطراف آن همچون میبد نیز آثار تاریخی متعددی وجود دارد که هر کدام حکایت از قدمت چندین هزارساله این شهر تاریخی دارد. یکی از مجموعه‌های عظیم 7 طبقه شهر تاریخی میبد، نارین قلعه است که قدمت آن به 5 هزار سال می‌رسد. وبلاگ آرندتور قصد دارد در مقاله‌ای جامع در مورد نارین قلعه شما را با هویت و تاریخچه قلعه، قدمت نارین قلعه، معماری این قلعه باشکوه، آدرس نارین قلعه و بهترین زمان سفر به آن آشنا کند. پس با ما همچنان همراه باشید.

در مورد تاریخچه نارین قلعه چه می‌دانید؟

در مورد قدمت نارین قلعه حکایات متعددی وجود دارد. اما براساس شواهدی که از معماری این قلعه مستحکم به دست آمده می‌توان این گونه گفت که کاوشگران در طی حفاری‌های متعدد در این قلعه، پاره‌های سفالی از این بنا کشف کرده‌اند که بیانگر اطلاعات مهم و زیاد در مورد تاریخ و قدمت این عمارت کهن است.

در پی کاوش‌های انجام شده پاره سفال‌هایی با تصاویر نیمه انسان-نیمه حیوان در این قلعه پیدا شده که قدمت آن به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح و تمدن عیلامی‌ها بر می‌گردد. اما به طور کلی باستان شناسان در مورد قدمت این قلعه توافق ندارند. آنچه مشخص است که قدمت قلعه نارین به 5 هزار سال قبل میلاد مسیح می‌رسد و در دوران حکومت‌های مختلف همچون مادها تا ساسانیان و حتی پس از ظهور اسلام قسمت‌های مختلف به این قلعه افزوده شده‌است.

پیشینه طولانی نارین قلعه باعث شده هویت اسطوره‌ای به این قلعه داده شود تا جاییکه جعفری از جمله نخستین تاریخ نویسان استان یزد در قرن هشتم هجری، احداث قلعه نارین قلعه در میبد  را به حضرت سلیمان نسبت داده‌است. هرچند این نسبت هیچ سند علمی تایید شده نداشته و تنها وجه افسانه‌ای دارد.

قدمت قلعه نارین به 5 هزار سال قبل میلاد مسیح می‌رسد.

از بافت تاریخی نارین قلعه میبد چه می دانید؟

نارین قلعه میبد بنایی 7 طبقه به وسعت 3 هکتار است که برج و باروهای متعددی دارد. این بنا در بالای تپه‌ای مسلط بر شهر میبد ساخته شده‌است و قطر پایین‌ترین قسمت قلعه که بخش بزرگی از آن را تشکیل می‌دهد، 5 متر و در بعضی قسمت‌ها به بیست متر می‌رسد. نارین قلعه به صورت اتاق‌های تودر تو ساخته شده‌است. البته امروزه تعداد زیادی از اتاق‌ها تخریب شده و یا هنوز کشف نشده‌اند. ابعاد خشت‌هایی که در ساخت قلعه استفاده شده بسیار متنوع و گوناگون هستند. برخی از آنها ابعادی برابر با 10*24*40 سانتی‌متر دارند و قدمت آنها به دوران مادها بر می‌گردد.

نارین قلعه میبد 4 برج گرد و بلند دارد. آنچه امروز از این بنای 5 هزار ساله باقیمانده، قسمت مرکزی آن است. این قلعه در 5 مرحله ساخته شده که قدیمی‌ترین بخش بنا، قسمت‌هایی است که در دل زمین قرار دارد و به آن در گویش محلی «بوکن» می‌گویند. باستان شناسان همانطور که گفته شد در این قسمت‌ها سفال‌هایی با طرح نیمه انسان-حیوان پیدا کرده‌اند که شباهت بسیاری به نقش نگاره‌های هزاره سوم پیش از میلاد و عیلامی‌ها دارد.

یکی دیگر از نکات بسیار جالب که در نارین قلعه میبد وجود دارد، شبکه‌های زیرزمینی قابل تردد در آن است که معماران نارین قلعه برای تردد و تهیه و تدارک مایحتاج افراد از جمله آب و غذا از آن استفاده می‌کردند. راه‌هایی که دشمنان هرگز نتوانستند به آن نفوذ کنند.

طراحی شبکه‌های زیرزمینی توسط معماران نارین قلعه میبد سبب شده که مردم برای تهیه و تدراک مایحتاج خود از آن استفاده کرده و در عین حال هیج دشمنی قادر به نفوذ به داخل آن نیز نباشد.

برخی باستان‌شناسان معتقد هستند که نارین قلعه میبد بر روی زمینی بکر ساخته نشده‌است. از جمله شواهد این ادعا نیز کشف آثار معماری خشتی است که در این قلعه پیدا شده‌است. نکته جالب این است که ساخت و سازهای کشف شده در بخش شاه نشین نیز بر روی بخشی دیگر استوار بوده که قدمت بیشتری دارد. دلیل این ادعا را نیز می‌توان به حضور آثار سوختگی در تنور و همچنین تعدادی سفال مربوط به دوره آهن دانست.

با توجه به شواهدی که باستان شناسان کشف کرده‌اند، براین باور هستند که بخش‌های زیرین متعلق به دوران بسیار کهن بوده که گاهی به علت در دسترس نبودن، پیدا کردن قدمت آنها مشکل است. اما یک توده وسیع خشتی در قسمت زیرین نارین قلعه وجود دارد که متعلق به حکومت ساسانیان است. آنها مهر کشف شده و کتیبه پهلوی را که با خشت‌هایی به ابعاد 42*28*12 سانتی متر ساخته شده، دلیل این ادعا می‌دانند. پس از ظهور اسلام نیز از این قلعه 5 هزار هکتاری استفاده می‌شده و مرمت‌هایی در قرن 5 و 4 هجری قمری در این مجموعه انجام شده‌است.

عملیات مرمت و ساخت نارین قلعه میبد در دوران حکومت آل مظفر به پایان رسیده است.

معماری نارین قلعه میبد

معماری نارین قلعه میبد از دو بخش برای سکونت و زندگی تشکیل شده که به بخش بالایی (حاکم نشین) و پایینی (شارستان) می‌گفتند. قسمت پایینی نارین قلعه که به شارستان شهرت دارد، شامل بخش‌های مردم‌نشین، مسجد، حمام و گذرگاه‌ها است که امروزه متأسفانه از آنها چیزی باقی نمانده‌است. بخش بالایی قلعه یا حاکم نشین به صورت سه طبقه ساخته شده و از دربند سوم شروع و با حرکتی حلزونی شکل در بخش شاه‌نشین که به شاه‌نشین مظفری شهرت دارد به پایان می‌رسد.

نارین قلعه میبد پس از ارگ بم بزرگ‌ترین شهر قلعه خشتی ایران است که ساختاری مشابه ارگ بم دارد.

چگونه به بازدید نارین قلعه میبد بروید؟

برای بازدید از این اثر تاریخی که در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته باید به شهر میبد سفر کنید. شهر میبد در 52 کیلومتری از یزد قرار دارد. پس از ورود به این شهر به سمت میدان شهرداری بروید. نارین قلعه این دژ استوار و بزرگ در میدان کاملا مشخص است.

نارین قلعه در تاریخ 8 مرداد 1354 به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید.

جاذبه‌های نزدیک نارین قلعه کدامند؟

شهرستان میبد همانطور که گفته شد، به دلیل بافت غنی و چندین هزارساله‌اش دارای آثار تاریخی متعددی است. از جمله آثار تاریخی نزدیک به نارین قلعه که می‌توانید به بازدید از آنها بروید، کبوترخانه، یخچال میبد، کاروانسرای شاه عباسی و موزه چاپارخانه است.

باستان شناسان نارین قلعه میبد را به عنوان کهن‌ترین تاریخ تمدن بشری در استان یزد می‌دانند.

بهترین زمان سفر به میبد چه موقع است؟

با توجه به اینکه میبد در شمال یزد و در حاشیه کویر قرار دارد، بهترین زمان سفر به آن و بازدید از نارین قلعه شش ماهه دوم سال و یا اوایل بهار خواهد بود که هوا خنک‌تر و مطبوع‌تر است.

بهترین زمان سفر به میبد یزد، شش ماه دوم سال است.

سفر با تور یزد آرندتور چه مزایایی دارد؟

در تور یزد آرندتور شما یک روز کامل را در شهر میبد به سر خواهید برد و به دیدار اماکن تاریخی مختلف این شهر از جمله نارین قلعه، کبوترخانه، یخچال خشتی، آب انبار کلار و کاروانسرای شاه عباسی و چاپارخانه و کارگاه سفال خواهید رفت. این سفر کاملا برای شما به صرفه خواهد بود. چون با پرداخت مبلغ مشخصی بدون نگرانی از هزینه و محل اقامت و... مهمان آرندتور هستید. در تور یزد، آرندتور هزینه محل اقامت، صبحانه، میان وعده، هزینه ورودی اماکن تاریخی و... را پرداخت می‌کند و در عین حال در بازدید از هر مکان تاریخی در شهر یزد و میبد اطلاعات لازم و کافی را در اختیارتان قرار می‌دهد. بنابراین با ما همراه شوید و یک سفر لذت‌بخش را تجربه کنید.