مسجد جامع، مرواریدی بی بدیل در یزد

تور یزد

مسجد جامع یزد در مرکز شهر ساخته شده و سازندگان آن بلندترین مناره‌های جهان را برای این مسجد طراحی کرده‌اند. ‌مساحتی که زیربنای مسجد را تشکیل می‌دهد چیزی برابر با 9800 مترمربع است که حدود 500 مترمربع آن شامل قسمت‌هایی همچون کتیبه‌ها، کاشی‌ها و... است. وبلاگ آرند تور قصد دارد در تور یزد شما را به دیدار یکی از برترین آثار معماری اسلامی ایران ببرد. پس با ما همراه باشید تا اطلاعات لازم در این زمینه کسب کنید.

در مورد مسجد جامع یزد چه می‌دانید؟

ساخت مسجد جامع یزد با توجه به مدت زمان طولاتی ساختش بانیان زیادی دارد. به نظر می‌رسد اولین بانی ساخت آن، عمرولیث صفاری است. اما مشهورترین آن‌ها «علاالدوله کالنجار» است که در سال‌های 474 تا 498 هجری شمسی حاکم یزد بوده و بر ساخت مسجد جامع نظارت داشته‌است. پس از مرگ کالنجار دختران «فرامرزبن علی» از خاندان کاکویی بخش‌های جدیدی به مسجد اضافه کردند. اما متاسفانه امروزه از قسمت‌های قدیمی مسجد چیزی باقی نمانده‌است. این مسجد در سال 1313 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

قدیمی‌ترین کتیبه مسجد جامع، در هشتی ورودی شرقی بنا قرار دارد که یک وقف‌نامه متعلق به تاریخ 765 ه.ق است.

معماری مسجد جامع یزد

همان‌طور که قبلا هم به آن اشاره شد، مسجد جامع کبیر یکی از شاهکارهای معماری تاریخی ایران است که قدمت آن به دوره ساسانیان بر می‌گردد. این مسجد باشکوه بر روی آتشکده‌ای در دوره ساسانیان بنا شده و یکی از زیباترین مساجد دوره تیموری است.  مسجد جامع از نظر کاشی‌کاری، سردر بلند و رفیع، مناره‌ها و کتیبه آن در زمره زیباترین شاهکارهای قرن نهم هجری به حساب می‌آید. ارتفاع مناره‌های مسجد برابر با 52 متر بوده و ساختمان اصلی آن قبل از دوره تیموری ساخته شده، اما آنچه باقیمانده متعلق به دوره تیموری است. کتیبه‌هایی که در مسجد نوشته شده در دو مدل خط کوفی و ثلث هستند که در دو رنگ مختلف آجری و سفید بر روی کاشی لاجوردی خودنمایی می‌کنند.

یکی از بهترین بخش‌ها برای بازدید مسجد جامع یزد، تماشای گنبد و محراب این مجموعه است که در زیبایی شما را محسور خود می‌کند.

ویژگی‌های مهم مسجد جامع یزد

•  قدیمی‌ترین مسجد نمونه معماری است که به عنوان نماد کیهانی در بین مسلمانان شناخته شده‌است.
•  معماری بنا به صورت چهارگوش بوده که برگفته از معماری کعبه است.
•  گنبد مسجد به صورت دو پوسته بوده و پوشش درونی گنبد با پوشش بیرونی آن متفاوت است.
•   مسجد دارای تاق‌های متعددی است که با کاشی‌های معرق پوشیده شده‌اند.
•  یکی دیگر از ویژگی‌های مسجد جامع روشنایی آن است که به صورت غیرمستقیم و از طریق انعکاس نور از گچ سفید گنبد بر روی دیوارها تأمین می‌شود.
•  محراب بسیار زیبای مسجد به همراه تزیینات داخل و خارج آن همگی از زیبایی‌های این مسجد جامع است.
  
  

یکی از زیباترین صحنه‌های مسجد جامع یزد، گنبد دو پوسته مسجد جامع بوده که آن را تبدیل به یکی از منحصرترین آثار معماری دنیا کرده‌است.

چگونه مسجد جامع یزد ساخته شد؟

مسجد جامع یزد در واقع، سه مسجد بوده که در دوره قاجار تبدیل به یک مسجد شده‌است. اولین مسجد آن به مسجد عتیق شهرت داشته و در اواخر قرن سوم هجری در زمان حکومت عمرولیث ساخته شده‌است. این مسجد در قرن پنجم هجری تعمیر و مرمت شد و در کنارش مناره‌ای بنا کردند که تا قرن‌ها باقی ماند.

در قرن پنجم هجری دومین مسجد در زمان علاالدوله ساخته شد و نام آن را مسجد جامع قدیم نهادند. مسجد جامع قدیم با پرداخت و ساخت یک گنبدخانه و چند ایوان به مسجد عتیق وسعتش بیشتر شد. پس از علاالدوله همان طور که قبلا هم اشاره شد، دختران فرامرز بن کاکوئی قسمت‌هایی جدید از جمله شبستان و مقبره به دومین مسجد اضافه کردند.

در قرن هشتم هجری سومین مسجد که مسجد جامع نو نام داشت، ساخته شد. این مسجد صحنی کوچک، گنبدخانه و ایوانی بزرگ داشت. مسجد جامع نو توسط « سید رکن الدین محمد قاضی» ساخته شد. این سه مسجد نهایتا در دوره قاجار به یک مسجد واحد تبدیل شدند.

ارتفاع مناره‌های مسجد جامع بیش از 52 متر است که احتمالا بانی آن، آقا جمال‌الدین محمد مشهور به «مهترجمال» وزیر شاه طهماسب صفوی بوده‌است.

سخن آخر

همان طور که گفته شد، بلندتری مناره‌های جهان در مسجد جامعی قرار دارد که یک قرن ساخت آن زمان برده‌است. مسجد جامع یزد با مدت زمان ساخت صد ساله، در چند دوره تاریخی بنا شده‌است. پایه‌های اصلی آن به دوره ساسانیان، بنای گنبد زیبای مسحورکننده‌اش به دوره ایلخانی و سردر رفیع مسجد متعلق به دوره‌ی تیموری است. مناره‌های مشهور 52 متری آن نیز بنا به روایتی در دوره صفویه ساخته شده‌است. مسجد جامع یزد از لحاظ گنبد، کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر و مناره‌ی رفیع و بلندش به عنوان یکی از خاص‌ترین و زیباترین مساجد قرن نهم شهرت جهانی دارد. در تور یزد همراه ما باشید تا به تماشای گنبد دوپوسته‌ی آن از نزدیک بروید و محو هنر دستان هنرمندان ایرانی شوید.