باغ عفیف آباد، آمیزه ای از هنر ایرانی و سلاح های قدیمی

تور شیراز

شیراز یکی از سه شهر گردشگری ایران، هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است که به تماشای مناطق دیدنی و باستانی این شهر هوش‌ربا می‌آیند. در میان جاذبه‌های گردشگری متنوع و متعدد شیراز،باغ‌های آن نیز بسیار مشهور هستند. این بار وبلاگ آرندتور در میان جذابیت‌های بی‌شمار شهر گل و بلبل، به سراغ باغ زیبای عفیف آباد می‌رود و اطلاعات جالب و مختصری در مورد کهن‌ترین باغ شیراز با شما در میان می‌گذارد. پس با ما همراه شوید.

توصیفی مختصر در مورد باغ عفیف آباد

اگر از هیاهوی شهر خسته شده‌اید، کافی است وارد باغ عفیف آباد شوید تا در میان نغمه پرندگان، عطر گل‌ها، شکوفه‌های نارنج و صدای خوش آب مدهوش این باغ دل‌انگیز شوید و ذهنتان از هیاهوی شهر خالی و آرام شود.

 باغ عفیف آباد که به باغ گلشن نیز شهرت دارد، یکی از زیباترین باغ‌های سنتی ایران است که گذر زمان هم نتوانسته ساختار سنتی آن را تغییر دهد. این باغ مساحتی حدود 127 هزار مترمربع دارد و بهترین زمان بازدیدش اردیبهشت ماه است.

در اردیبهشت ماه شکوفه‌های بهارنارنج در این باغ غوغا می‌کنند. البته زیبایی‌های این باغ تنها به طبیعت بی‌مثالش ختم نمی‌شود، عمارت دو طبقه‌ای که در وسط باغ گلشن ساخته شده با ظاهر شاهانه و تزیینات خیره‌کننده‌اش هر بازدیدکننده‌ای را مبهوت شکوه، عظمت و زیبایی خود می‌کند.

نام این باغ در دوره صفویه گلشن بوده و توجه ویژه عفیفه خانم به آن، باعث تغییر نامش به عفیف ‌آباد شده‌است.

تاریخچه باغ عفیف آباد

باغ عفیف آباد همان‌طور که گفته شد، در دوره صفویه ساخته و مورد استفاده شاهان آن دوره بوده‌است. پس از دوره صفویه، این باغ رونق و آبادی خود را از دست می‌دهد تا اینکه در دوره قاجاریه «میرزا علی محمد خان قوام‌الملک دوم» این باغ را خریداری کرده و دوباره بازسازی و مرمت می‌کند. باغ گلشن یا عفیف آباد در منطقه‌ای عیان نشین در گذشته قرار داشته و بازسازی و ساخت عمارت آن در سال 1863 میلادی به اتمام می‌رسد. قوام‌الملک دوم قناتی در نزدیکی باغ برای آبیاری این مجموعه خریداری می‌کند.

این باغ در اواخر دوره قاجار به «عفیفه خانم» خواهرزاده قوام‌الملک دوم به ارث می‌رسد. عفیفه خانم در بهسازی و دگرگونی باغ بسیار موثر بوده و جلوه‌ای دیگر به باغ می‌بخشید. در نهایت در دوره پهلوی وارثان خاندان قوام این باغ را به «فرح پهلوی» هدیه کردند.

در سال 1340 این باغ در مزایده گذاشته شد و ارتش این مزایده را برنده شد و باغ عفیف آباد در اختیار ارتش قرار گرفت. ارتش از سال 1342 تا 1349 به مرمت و بازسازی آن پرداخت. معمارانی که مرمت بنا را به عهده گرفته بودند، با الهام از کاخ ورسای فرانسه بخش‌هایی از بنا را بازسازی کردند. البته فرم سنتی ساختمان در تمامی مراحل بازسازی کاملا حفظ شد. در سال 1349 زمانیکه مرمت این بنا به اتمام رسید، باغ عفیف آباد تبدیل به یک مرکز تفریحی برای خاندان پهلوی و سران ارتش شد. طبقه دوم عمارت مجموعه همچنان در اختیار فرح پهلوی بود. در سال 1357 پس از برکناری حکومت پهلوی، مالکیت این مجموعه تغییری نیافت و در اختیار ارتش جمهوری اسلامی ماند. سال‌ها بعد در روز ارتش 29 فروردین  1370 باغ عفیف آباد تبدیل به دومین باغ موزه نظامی بزرگ کشور شد.

در 10 خرداد 1351 باغ عفیف آباد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری باغ عفیف آباد

برای ورود به باغ باید از دربی چوبی وارد بخش شمالی آن شوید. چهار ستون گچی ساده الهام گرفته از تخت جمشید در ورودیه باغ به استقبال شما می‌آیند. سر در ورودی در میان دو نگاره شیر قرار گرفته، گویی که این درب چوبی در میان پنجه‌های دو شیر قدرتمند قرار دارد. پس از گذر از درب ورودی باغ، دالانی می‌بینید که شما را به فضای اصلی آن پیوند می‌دهد.

به محض ورود به باغ گلشن چند بخش در برابر چشمان شما ظاهر می‌شود که در همان نگاه اول توجه‌تان را به خود جلب خواهد کرد. این بخش‌ها عبارتند از:

•  عمارت دو طبقه
• فضای داخلی باغ و درختان سربه فلک کشیده
• حوض بزرگ و زیبا

در این باغ موزه برای سهولت شما مسیری در نظر گرفته شده تا راحت‌تر بتوانید تمامی بخش‌های آن را از نزدیک ببینید. مسیر پیشنهادی از کنار حوض بزرگ شروع شده و در نهایت به عمارتی که اشاره کردیم، ختم می‌گردد.

باغ عفیف آباد یا گلشن از جمله باغ‌های سنتی ایرانی است که ساختار خود را در گذر زمان حفظ کرده‌است. معماری باغ‌های سنتی ایرانی تماما  به شکلی مشابه هستند، گل آرایی، استفاده از درختان سر به فلک کشیده و آب‎نما در گوشه و کنار باغ ارکان اصلی باغ‌های سنتی ایرانی هستند که در باغ عفیف آباد تمامی ساختار همان‌طور که گفته شد، حفظ شده‌است. شروع مسیر بازدید از کنار حوض بزرگ باغ عفیف آباد شروع می‌شود. پس از بازدید از طبیعت بی‌نظیر باغ به سراغ عمارتی که در قسمت مرکزی آن در محور شرقی-غربی مجموعه است، می‌روید.

ساختمان کاخ به صورت دو طبقه با 30 اتاق تالار طراحی شده و در آن دو موزه به نام‌های نظامی و عبرت وجود دارد. درب اصلی ساختمان در قسمت شمالی آن واقع شده‌است. برای ورود به این عمارت باشکوه دوطبقه باید از پلکان سنگی سمت شمالی وارد شوید. پس از بالا رفتن از پله‌های سنگی بر پیشانی ساختمان با  طرح نگاره‌ای از تاجگذاری یکی از پادشاهان ساسانی بر کاشی روبرو می‌شوید.

علاوه بر نگاره‌ای زیبا که بر پیشانی ساختمان قرار دارد، نمای شرقی و چهار سرستون‌هایی که در دو ایوان شمالی و جنوبی ساختمان وجود دارد، از جمله زیبایی‌های این عمارت باشکوه هستند که در همان نگاه اول توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند.

نمای شرقی ساختمان یک ایوان بسیار بزرگ دارد که در تمام طول بنا کشیده شده‌است. پس از تماشای تمامی زیبایی‌های نمای عمارت از ایوان شمالی وارد ساختمان می‌شوید.

طبقه اول کاخ همان‌طور که گفته شد، تبدیل به موزه نظامی شده‌است. آب نمای ساخته شده در این طبقه در کنار پنجره‌های رنگین بخش شرقی، فضای دلنشینی در آن به وجود آورده‌است. در موزه نظامی چندین اتاق برای سلاح‌های سرد، گرم و پیشرفته به صورت جداگانه وجود دارد که در ادامه در موردشان بیشتر صحبت می‌کنیم.

از سه پله بالا می‌روید و وارد طبقه دوم ساختمان و موزه عبرت می‌شوید. طبقه دوم شامل راهروی بلند و طولانی است که در دو طرفش اتاق‌های متعدد تو در تو قرار دارد. در مرکز این طبقه یک تالار باشکوه با سقفی چوبی و تزیین شده قرار دارد که با نقش‌های گل و بوته، شکارگاه و بزم آراسته شده‌اند. دیوارهای طبقه دوم تماما گچ‌بری و مقرنس‌کاری شده و درب‌ها و پنجره‌هایشان شیشه‌های رنگی دارند.

معماری باغ عفیف آباد ترکیبی از معماری سه دوره هخامنشی، ساسانی و قاجاریه است.

موزه نظامی باغ عفیف آباد

همان‌طور که گفته شد، طبقه اول ساختمان موزه نظامی است. در این موزه مجموعه‌ای از سلاح‌های گرم و سرد، خودکار، نیمه خودکار، انواع شمشیر، زره، کلاهخود، سپر، انواع تفنگ سرپر، سنگ چخماق، تفنگ شکاری، تپانچه و انواع مسلسل نگهداری می‌شود.

در موزه نظامی اولین اتاقی که از آن بازدید می‌کنید، اتاق سلاح‌های سرد است. پس از تماشای انواع سلاح‌های سرد به اتاق دوم که انواع سلاح‌های گرم است، می‌روید. این سلاح‌ها شامل تفنگ‌های اولیه، سیستم سنگ چخماق و انواع تفنگ سرپر هستند. تفنگ‌های موجود در این اتاق مربوط به زمانی است که هنوز خشاب و فشنگ اختراع نشده بودند.

پس از تماشای انواع سلاح‌های گرم وارد اتاقی می‌شوید که سلاح‌های پیشرفته‌تر در آن نگه‌داری می‌شوند. در این اتاق انواع تفنگ‌های دولول، و شش لول، تفنگ‌های شکاری وجود دارد. تفنگ‌هایی که در این قسمت وجود دارند، بسیار متنوع هستند. به گونه‌ای که در خاورمیانه این مجموعه منحصر به فرد است. به طور مثال تفنگ‌های عجیب و جالبی با طولی بیش از 2 متر در این موزه نگهداری می‌شوند. این تفنگ‌ها، برای حفاظت قلعه استفاده می‌شدند.

در این موزه تفنگ‌های افراد مشهوری همچون فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، رضاشاه، محمدرضا شاه، سلاح‌های مبارزان نهضت جنگل، مسلسل رییس علی دلواری نیز نگهداری می‌شود. در کنار پلکان ورودی نیز ارابه تشیع جنازه رضا شاه و توپ فتح علی شاه قاجار دیده می‌شود.

یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های سلاح خاورمیانه موزه نظامی باغ عفیف آباد است.

موزه عبرت باغ عفیف آباد

همان‌طور که گفته شد شما با بالا رفتن از سه پله وارد طبقه دوم ساختمان می‌شوید که به نام موزه عبرت نام‌گذاری شده‌است. طبقه دوم شش اتاق و یک تالار بسیار بزرگ دارد که چشم اندازش به سمت باغ عفیف آباد است. سقف چوبی این طبقه بسیار زیباست. گویی بیش از 2500 تابلوی نقاشی منحصر به فرد با طرح رومی بر روی آن کشیده شده که هیچ کدام از آن‌ها تکراری نیستند.

در اتاق‌ها از مبلمانی ساخت فرانسه و هماهنگ با فرش و دیوارها استفاده شده که ظاهری بی‌نظیر به این کاخ داده‌است. در موزه عبرت اشیای مختلفی از دوران پهلوی نگه‌داری می‌شود. یکی از این اشیا پیانوی فرح پهلوی است که در جشن‌های 2500 ساله از آن استفاده می‌کردند.

طبقه دوم عمارت باغ عفیف آباد سقفی چوبی با 2500 تصویر زیبا به سبک رومی دارد که در نوع خود بی‌نظیر هستند.

بخش‌های دیگر مجموعه عفیف آباد

1.    قهوه‌خانه سنتی باغ عفیف آباد

یکی از بخش‌های مشهور مجموعه باغ عفیف آباد که در قسمت غربی ورودی باغ قرار دارد، قهوه‌خانه سنتی است. این قهوه‌خانه از آجر ساخته شده و حوضی کوچکی در قسمت مرکزی آن قرار دارد. قهوه‌خانه سنتی شش حجره دارد که دیوارهایشان با کاشی‌کاری‌های سنتی بسیار زیبا تزیین شده‌اند. مضمون این تزیینات، حکایت‌هایی از شاهنامه فردوسی همچون «داستان ضحاک و کاوه آهنگر»، «داستان زال و سیمرغ»، «نبرد رستم و سهراب»، «نبرد تهمتن و دیو سفید» و «نبرد رستم و اسفندیار» است.

2.    حمام خزینه

حمام خزینه دارای قبه و مناره بوده و به شیوه سنتی ساخته شده‌است. این حمام دو خزینه سرد و گرم دارد و آب گرمش از طریق جاسازی دیگ مسی در کف خزینه تأمین می‌شد. دیوارهای حمام با نقوش برجسته تزیین شده‌اند که مشهورترین آن‌ها نقوش «فرهاد در کوه بیستون»، «دیدار مردم با خسرو پرویز ساسانی»، «صحنه ورودی یوسف به جمع زنان مصری» است.

آدرس باغ عفیف آباد

باغ عفیف آباد در قسمت شمالی شیراز و در جنوب خیابان قصرالدشت و در بلوار ستارخان، انتهای خیابان عفیف آباد قرار دارد. باغ گلشن همه روزه از ساعت 8 صبح تا 5 بعدظهر باز است.

در نزدیکی این مجموعه چندین جاذبه گردشگری جذاب دیگر نیز وجود دارد که می‌توانید به بازدید از آن‌ها بروید. مجموعه وکیل شامل (بازار وکیل، مسجد وکیل، حمام وکیل)، نارنجستان قوام، باغ ارم و مسجد نصیرالملک در فاصله اندکی از باغ عفیف آباد قرار دارند.

باغ عفیف آباد همان‌طور که بارها اشاره شده بخشی از جذابیت‌های دیدنی شهر شیراز است که می‌توانید با تور شیراز آرندتور همراه شده و به بازدید از آن بروید.

در صورتیکه تمایل به استفاده از تور ندارید می‌توانید با کمک همکاران ما در آرندتور رزرواسیون هتل را به تنهایی انجام دهید و با ماشین شخصی خود یا هواپیما به شیراز سفر کنید. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم با ما تماس بگیرید و از خدمات متنوع‌مان در سفر به شیراز آگاه شوید.