بهترین مناطق گلاب گیری در فصل بهار
اردیبهشت را می‌توان یکی از شگفت‌انگیزترین ماه‌های سال در ایران دانست زیرا معمولا با عطر و بوی گل‌های معطر عجین شده است. همین که نام اردیبهشت را می‌شنویم ناخودآگاه به یاد سرسبزی و طراوت طبیعت افتاده و گل‌های رنگارنگ و عطر سحرانگیز آن‌ها در ذهنمان نقش می‌بندد. یکی از مراسم‌های سنتی ایران یعنی گلاب‌گیری نیز با نام اردیبهشت عجین شده و بسیاری از افراد برای شرکت در مراسم گلاب گیری کاشان در این ماه، به این شهر سفر می‌کنند. در نیمه‌های اردیبهشت ماه، گل‌های محمدی بالغ شده و برای گلاب‌گیری آماده هستند. ایرانیان نیز که از گذشته‌های دور عاشق انجام کارهای جمعی و کمک به یکدیگر هستند با کمک هم یکی از رسوم سنتی و ماندگار یعنی گلاب‌گیری را شکل داده‌اند.
پیوند گلاب با فرهنگ ایران
گلاب از گل محمدی به دست می‌آید؛ گل محمدی که در ایران تکثیر و رشد پیدا می‌کند، نسبت به گل‌های محمدی در نقاط دیگر جهان، از کیفیت بسیار بالاتری برخوردار است. اثبات این حرف آب و هوای ایران است که برای رشد این نژاد از گل مناسب بوده و شرایط عالی برای رشد و نمو گل محمدی را فراهم می‌کند. گل محمدی با آب و هوای خشک و کویری ایران به خوبی عجین شده و توانسته به نماد گل ملی ایران نیز تبدیل شود. به طوری که وقتی در زبان فارسی، از گل سخن گفته می‌شود، منظور گل سرخ یا گل محمدی ایرانی است؛ به همین دلیل به تقطیر گل محمدی، گلاب گفته می‌شود.
بعضی بر این باور هستند که این فرایند و روش تقطیر و تهیه گلاب توسط ایرانیان در جهان مرسوم شده است. این امکان وجود دارد که پیش از گلاب‌گیری روش‌های دیگری برای این کار وجود داشته اما با این روش و مراسم گلاب گیری کاشان تفاوت‌هایی داشته است. شهرت جهانی گلاب ایرانی باعث شده که در مراسم گلاب گیری کاشان، هر ساله سهم خانه کعبه جدا گذاشته شود تا این گلاب به عربستان ارسال شده و با آن خانه کعبه شستشو شود. برای این کار کشورهای عربستان و ایران تفاهم‌نامه رسمی به امضاء رسانده‌اند.
بیشتر بخوانید: بهترین مناطق برای سفر یک روزه اطراف تهران کدامند؟
مراسم گلاب‌گیری چگونه است؟
زمانی که صحبت از گلاب و گلاب‌گیری می‌شود ناخودآگاه مراسم گلاب گیری کاشان در ذهن افراد تداعی می‌شود. در زمان‌های قدیم مراسم گلاب‌گیری تنها مختص اهالی یک شهر یا روستا بود که در طول مراسم همه اهالی با کمک هم کارها را پیش می‌بردند. اما رفته رفته با آشنایی گردشگران با این مراسم سنتی و استقبال پرشور آن‌ها از مراسم گلاب گیری کاشان و سایر شهرها، شرایطی را به وجود آورد که مراسم گلاب‌گیری به شکل یک جشنواره درآمد.
در گذشته در زمان مراسم گلاب گیری کاشان و سایر شهرها، کار از زمان چیدن گل‌های محمدی که اولین قدم برای تهیه گلاب است آغاز می‌شد و تا زمان استحصال گلاب ادامه پیدا می‌کرد. اما آنچه که امروز گردشگران و مسافران در مراسم گلاب گیری کاشان و سایر شهرها مشاهده می‌کنند، مراحل تهیه گلاب است. در واقع آن‌ها در این مراسم از نزدیک با نحوه تهیه گلاب و سیستم تقطیری که بومی‌ها برای تهیه گلاب استفاده می‌کنند آشنا می‌شوند. البته که در برخی از شهرها این مراسم از ابتدا، یعنی چیدن گل‌های محمدی توسط گردشگران آغاز می‌شود.
زمان و تاریخ مراسم گلاب‌گیری
زمانی که از گلاب‌گیری صحبت می‌شود، مراسم گلاب گیری کاشان در ذهن همه افراد نقش می‌بنند به همین خاطر همه به دنبال زمان اجرای این مراسم و سفر به کاشان به منظور تماشای این آئین سنتی است. اما گلاب‌گیری محدود به شهر کاشان نشده و در نقاط دیگری از ایران نیز مراسم گلاب‌گیری به شکل‌های مختلف اجرا می‌شود. اما به طور کلی در فصل بهار و از اوایل اردیبهشت ماه تا اواسط خرداد بهترین زمان برای برگزاری این مراسم در شهرهای مختلف ایران است. در واقع این زمان یک قاعده کلی است که در تمام شهرهای ایران برای گلاب‌گیری اجرا می‌شود.
البته در مورد زمان و تاریخ برگزاری مراسم گلاب گیری کاشان و سایر شهرها عواملی وجود دارند که می‌توانند باعث تعویق یا برگزاری زودهنگام آن شوند. مهم‌ترین عاملی که می‌تواند بر روی زمان برگزاری این مراسم نقش داشته باشد، گرما و سرمای هوا در اردیبهشت ماه است. در صورتی که هوا در این بازه زمانی از حالت طبیعی سردتر باشد باعث می‌شود که فرایند گلاب‌گیری به تعویق بیافتد.
چیدن گل‌های محمدی نیز برای دستیابی به گلاب با کیفیت باید در زمان خاصی انجام شود. در واقع متخصصان و افراد با تجربه در این زمینه بهترین زمان برای چیدن گل‌های محمدی را قبل از طلوع خورشید می‌دانند. آن‌ها معتقد هستند که این کار می‌توان بر روی عطر و بوی محصول نهایی که بدست می‌آید، تأثیر زیادی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: غذاهای محلی کاشان
انواع گلاب و روش‌های گلاب‌گیری
اگر در مراسم گلاب گیری کاشان شرکت کنید متوجه می‌شوید که گلاب‌گیری به دو صورت سنتی و صنعتی انجام می‌شود. فرایندی که برای تهیه گلاب در هر دو روش طی می‌شود، یکسان بوده و تفاوت و اختلاف در این دو روش بیشتر مربوط به نوع ابزار و وسایل و همچنین ابعاد آن‌ها است. در گلاب‌گیری به روش سنتی تمام مراحل انجام کار به صورت دستی اجرا می‌شود اما در گلاب‌گیری صنعتی، فرایند با ابزارهایی با ابعاد بزرگ‌تر و به صورت تمام ماشینی انجام می‌گیرد.
در خصوص انواع گلاب باید گفت که نوع گلاب به میزان گل و دفعات تقطیر آن بستگی دارد که بر این اساس انواع گلاب را می‌توان به شرح زیر نام برد:
- گلاب سنگین: این نوع گلاب را با عنوان گلاب ممتاز می‌شناسند که نوعی گلاب درجه بک بوده و از تقطیر 30 تا 35 کیلوگرم گل محمدی با 80 لیتر آب به دست می‌آید.
- گلاب سبک: درصد گل در این نوع محصول نسبت به گلاب سنگین کمتر است به طوری که 10 تا 20 کیلوگرم گل محمدی را در 80 لیتر آب ریخته و فرایند تقطیر را انجام می‌دهند.
- گلاب دو آتشه: در صورتی که به جای مخلوط کردن گل‌های محمدی با آب، آن‌ها را با گلاب ترکیب کرده و سپس عمل تقطیر را انجام دهند، محصول به دست آمده گلاب دو آتشه خواهد بود.
- گلاب سه آتشه: در صورتی که گلاب دو آتشه مرغوب را مجدد با گل‌های محمدی مخلوط کرده و عملیات تقطیر انجام شود،گلاب سه آشته به دست می‌آید که بهترین نوع گلاب بوده و معمولا به کشورهای خارجی صادر می‌شود.
- گلاب پس‌آب: در صورتی که از تفاله‌های گل محمدی باقیمانده از سری اول گلاب‌گیری، مجدد گلاب تهیه شود گلاب پس‌آب نام دارد که عطر و کیفیت کمتری داشته و در کل سبک‌تر از سایر انواع گلاب است.
- گلاب زیرعطری: برای تهیه این نوع گلاب مقدار بیشتری از گل را با آب کمتر مخلوط می‌کنند تا گلاب از عطر و بوی بیشتری برخوردار باشد.
بهترین مناطق گلاب‌گیری در ایران
ایران به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده گلاب در جهان شناخته می‌شود و بسیاری بر این عقیده هستند که کاشان قطب اصلی تولید گلاب در کشور است؛ به همین دلیل مراسم گلاب گیری کاشان در ماه اردیبهشت گردشگران و مسافران زیادی را به خود جذب می‌کند. اما تولید گلاب در ایران به شهر کاشان محدود نشده و نقاط دیگری نیز وجود دارند که گلاب از نوع مرغوب تولید می‌کنند.
ذکر این نکته در اینجا ضرورت دارد که، مراسم گلاب گیری کاشان به این دلیل با استقبال زیادی از سمت گردشگران روبرو می‌شود که یکی از جاربه‌های توریستی و دیدنی این شهر است و به همین دلیل مردم از نقاط مختلف کشور برای دیدن این مراسم از نزدیک، در اردیبهشت ماه به کاشان سفر می‌کنند. در ادامه با تعدادی از شهرها و مناطق گلاب‌گیری در ایران آشنا می‌شویم:
- قمصر کاشان: یکی از شهرهای کوچک در جنوب کاشان است که شهرت گلاب‌های آن جهانی است و عده زیادی از افراد این شهر را به عنوان شهر گلاب ایران می‌شناسند. در این شهر یک موزه گلاب نیر وجود دارد که در آن وسایل و اسناد تاریخی مربوط به گلاب‌گیری وجود دارد. دریافت اطلاعات تور یک روزه از سایت آرندتور.
- نیاسر کاشان: این شهر که در جنوب غربی کاشان واقع شده است، معمولا به دلیل آبشارهای زیبایی که دارد شناخته شده است. اما در زمان مراسم گلاب گیری کاشان، نیاسر نیز مانند قمصر مملو از مسافر می‌شود.
- جوشقان کاشان: یکی دیگر از مراکز و مناطق مهم گلاب‌گیری در ایران شهر جوشقان از توابع کاشان است. بر اساس شنیده‌ها حجم گل و باغات گل محمدی در این شهر از قمصر نیز بیشتر بوده که به همین دلیل کارخانجات متعددی برای تولید گلاب در آن احداث شده است.
- برزک کاشان: یکی دیگر از توابع شهر کاشان است که بیش از 67 درصد گل محمدی و گلاب در این شهر تولید می‌شود. این شهر کوچک در حدود 2800 نفر جمعیت دارد که اکثر آن‌ها در شغل تولید گل و گلاب فعالیت دارند. میزان گلاب تولیدی در کارگاه‌های سنتی این شهر در طول سال نزدیک به 10 میلیون لیتر است.
- کامو و چوگان کاشان: این دو منطقه نیز در نزدیکی جوشقان از توابع کاشان قرار دارند که از مهم‌ترین مناطق تولید گلاب در ایران به حساب می‌آیند. تعدد شهرها و مراکز گلاب‌گیری در کاشان و حجم تولید گلاب در این شهر باعث شده که به عنوان قطب تولید گلاب در کشور شناخته شود و افراد زیادی علاقمندان به بازدید از مراسم گلاب گیری کاشان باشند.
- میمند استان فارس: یکی از بهترین مناطق تولید گل محمدی و گلاب در ایران به حساب می‌آید که کارگاه‌های سنتی گلاب‌گیری متعددی را در خود جای داده است. 40 درصد از حجم تولید گلاب میمند به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر شده و مابقی برای مصرف داخلی به بازار عرضه می‌شود.
- داراب استان فارس: یکی دیگر از مناطق مهم تولید گلاب در ایران است که مانند مراسم گلاب گیری کاشان، در این شهر جشنواره گل و گلاب برگزار می‌شود. این شهر دشت گل محمدی دیم در جهان را دارد که از آن گلاب ارگانیک تولید می‌شود.
- لاله‌زار کرمان: این شهر که مانند مراسم گلاب گیری کاشان،در فصل چیدن گل‌های محمدی جشنواره گل و گلاب برگزار می‌کند، دومین قطب تولید گل محمدی و گلاب در ایران است. اقلیم سرد و خشک این منطقه باعث شده که گلاب تولیدی آن از کیفیت بسیار خوبی برخوردار باشد.
بیشتر بخوانید: راهنمای سفر یک روزه برداشت زعفران نطنز
جمع‌بندی
گلاب یکی از عرقیجات مهم در فرهنگ و سنت ایرانی به حساب می‌آید که از قدیم‌الایام تا به امروز در مراکز مختلفی در کشور تولید می‌شود. گلاب که حاصل تقطیر گل محمدی با آب است به حدی در فرهنگ ایرانیان مهم بوده و جایگاه ارزشمندی دارد که هر ساله جشنواره‌ها و آئین‌های مختلفی آشنایی با نحوه تولید آن برگزار می‌شود؛ به طوری که مراسم گلاب گیری کاشان و سایر شهرها امروزه به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم تبدیل شده‌اند که مسافران زیادی را به سوی خود جذب می‌کنند. گلاب‌گیری و مراسم آن تنها مختص شهر کاشان و توابع آن نبوده و امروزه شهرهای دیگری مانند داراب استان فارس و لاله‌زار کرمان از مهم‌ترین مناطق تولید گل محمدی و گلاب در کشور به حساب می‌آیند. آژانس مسافرتی آرندتور همراه شما در سفرهای‌تان خواهد بود.