شهر تاریخی اصطخر، شهر گمشده در تاریخ!

تور شیراز

شهر اصطخر که امروزه املای آن به کلمه استخر تبدیل شده‌، در گذشته دور از آبادترین شهرهای ایران بوده‌است. آثار به جای مانده از شهر اصطخر شامل دروازه سنگی، ستون‌ها و دیوارهای سنگی است که قدمت آن‌ها به دوره هخامنشی بر می‌گردد.  با وبلاگ ارندتور همراه باشید تا امروز مطالب جالبی از این منطقه تاریخی در اختیار شما قرار دهیم.

شهر تاریخی اصطخر یا همان شهر استخر کجاست؟

شهر استخر مرودشت استان فارس در هفت کیلومتری تخت جمشید قرار دارد. آن چیزی که شما اکنون در این منطقه مشاهده خواهید کرد، ویرانه‌ای بیش نیست و شاید اصلا فکر نکنید که خرابه‌های شهر اصطخر با خود تاریخچه و داستان‌های مختلف و متعددی در گذشته داشته‌است، به این ویرانه‌ها «تخت طاووس» نیز می‌گویند.

اگر بخواهیم در مورد یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران در گذشته صحبت کنیم، استخر قطعا یکی از وسیع‌ترین و پر آوازه‌ترین آن‌ها است. کمتر کسی پیدا می‌شود که اهل مطالعه کتاب‌های تاریخی باشد و در آن‌ها نامی از شهر اصطخر نشنیده باشد.

شهر استخر در سمت چپ رودخانه سیوند قرار دارد و متاسفانه اسناد دقیقی مبنی بر اینکه وسعت این شهر پرآوازه چقدر بوده در دسترس نیست. اما بر اساس آنچه که از توصیف‌های مورخین و جغرافی‌دانان در طی هزاران سال به جای مانده، شهر اصطخر از کرانه رود شمالی کر تا پاسارگاد و در امتداد رودخانه سیوند قرار داشته‌است. در مورد امتداد و وسعت این شهر باشکوه این طور می‌گویند که گاهی در یک سوی رودخانه سیوند و گاه در هر دو سوی رودخانه شهر اصطخر قرار داشته‌است.

شهر باستانی استخر عمری تقریبا دو هزار ساله داشته و در طی تاریخ چندین بار مورد حمله دشمنان مختلف قرار گرفته و بارها آباد و ویران شده‌است.

اگر در مورد وسعت و عظمت شهر استخر بخواهیم سخن بگوییم، همین قدر باید گفت که تخت جمشید و پاسارگاد در واقع بخش کوچکی از شهر بزرگ و کهن اصطخر بودند.

سرنوشت شهر باستانی اصطخر در گذر زمان

براساس شواهد و آثار تاریخی برجای مانده همچون دروازه سنگی، ستون‌ها و دیواره‌های سنگی که متعلق به دوره هخامنشی است. همان طور که قبلا هم اشاره شد، تخت جمشید و مجموعه پاسارگاد  بخشی از شهر مشهور و بزرگ استخر بوده‌اند.

اگر بخواهیم در مورد آبادانی و عظمت شهر اصظخر صحبت کنیم باید این گونه بگوییم که اوج جلال و شکوه استخر تا پایان سلسله پادشاهی ساسانیان بوده، هرچند در دوره هخامنشی با حمله اسکندر مقدونی این شهر تبدیل به یک ویرانه شد. اما در طی سال‌های بعد از آن دوباره آبادانی و شکوهش را به دست آورد. به گونه‌ای که دو پادشاه اردشیر بابکان و شاپور پسر اردشیر، جشن تاجگذاری خود را در این شهر که زادگاه آن‌ها نیز بود، برگزار کردند. آثار این جشن و پایکوبی به صورت سنگ نگاره در نقش رجب موجود است.

با حمله اعراب به این شهر آبادانی و عظمت شهر استخر دوباره از بین رفت. اعراب به دلیل قیام‌های مکرر مردم این منطقه در سال‌های 22 تا 29 هجری این شهر را تبدیل به یک تله خاک کردند. از طرفی دیگر  والی عراق، «حجاج بن یوسف» شهر شیراز را در دهه هشتم قرن یکم هجری بسیار پر رونق ساخت. ویرانی اصطخر و رونق شهر شیراز سبب شد تا  مردم از شهر استخر کوچ کرده و به شیراز مهاجرت کنند. همین امر نیز باعث شد تا این شهر مورد تخریب بیشتر قرار گیرد.

اوج آبادانی و شکوه شهر استخر مربوط به دوره پیش از اسلام بوده و پس از اسلام این شهر در اثر قیام‌های متعدد، تبدیل به یک خرابه شد.

سخن آخر

در حال حاضر شهر استخر ویرانه‌ای بیش نیست و به جز چند اثر تاریخی محدود که در این منطقه وجود دارد و از آن‌ها مراقبت می‌شود، چیز خاصی در این منطقه وجود ندارد. در گذر از این منطقه، شاید باورتان نشود محلی که اکنون بی آب و علف و خشک است، در گذشته سرزمینی آباد و سرسبز بوده‌است و حتی مجموعه‌های بزرگی همچون تخت جمشید و پاسارگاد، تنها بخشی از این شهر تاریخی بودند. هدف ما در این مقاله آشنایی شما به صورت مختصر با شهر باستانی استخر بود.

پیشنهاد ما در آرندرتور به شما عزیزان این است که در  سفر به شیراز و منطقه مرودشت علاوه بر بازدید از تخت جمشید، مجموعه دیدنی پاسارگاد و مقبره کوروش کبیر، نقش رستم، نقش رجب از شهر تاریخی استخر نیز دیدن کنید. بازدید از این مناطق باستانی که از جاذبه‌های مهم گردشگری شهر شیراز و استان فارس هستند بخش اعظمی از هویت ایران کنونی را می‌سازند و بر هر ایران‌گردی واجب است تا هرچند به صورت کوتاه و مختصر در مورد هویت تاریخی کشورش مطالبی جامع، ارزنده و کوتاه بداند.