گشتی نهصد ساله در بنای نه گانه باغ تخت شیراز!

تور شیراز

شیراز یکی از سه شهر ایران است که جاذبه‌های گردشگری متعددی دارد. این شهر به علت داشتن ادبا و شاعران مشهور همچون حافظ و بزرگ مردانی چون کوروش، کریم خان زند، آثار تاریخی متعددش از دوره‌های گوناگون هخامنشی، ساسانی، زندیه و... همچون تخت جمشید، مجموعه پاسارگاد، نقش رستم، مجموعه وکیل و... همواره گردشگران خارجی و ایرانی زیادی را به بازدید از خود دعوت می‌کند.

اما زیبایی شیراز تنها به آثار تاریخی و فرهنگی آن ختم نمی‌شود، شهر بهارنارنج‌ها به داشتن باغ ‌های دیدنی و سرسبز نیز شهرت دارد. باغ تخت یا باغ قراچه شیراز یکی از مشهورترین باغ‌های این شهر گل و بلبل است که وبلاگ آرندرتور در این قسمت قصد دارد به معرفی آن بپردازد. پس با ما همراه باشید تا اطلاعات کامل و مختصری از این باغ متفاوت شیراز کسب کنید.

از باغ تخت شیراز چه می‌دانید؟

باغ تخت شیراز یکی از قدیمی‌ترین باغ های شیراز است که قدمتش به قرن پنجم هجری قمری می‌رسد. این باغ توسط «اتابک قراچه» ساخته شد و در گذشته نیز به نام او نام‌گذاری شد. باغ تخت یا باغ قراچه شیراز باغی بزرگ در 9 طبقه با سبک و سیاق باغ آرایی متفاوت است. باغ آرایی تخت قراچه آنچنان متفاوت بوده که به سختی در دوره‌های کنونی مشابه‌اش ساخته شده‌است.

باغ آرایی متفاوت و منحصر به فرد باغ تخت آن را از گذشته تا به امروز مشهور کرده‌است.

باغ تخت شیراز کجاست؟

باغ تخت شیراز یکی از باشکوه‌ترین باغ های ایرانی است که با گذشت قرن‌های متمادی هنوز استحکام و شهرتش را حفظ کرده‌است. این باغ در بنایی 9 طبقه در منطقه جعفرآباد توسط اتابک قرانچه ساخته شد.

باغ تخت به سبب موقعیت جغرافیایی ویژه‌اش مکانی بسیار مناسب برای احداث قلعه و یا دژی مستحکم بود.  اما با گذشت زمان جانمایی نظامی آن به علت منظره و آب و هوای مناسبش تغییر یافت و تبدیل به باغی زیبا برای تفریح و تفرج شد.

باغ تخت شیراز در سال 480 هجری قمری توسط اتابک قراچه ساخته شد.

روایت تاریخ از باغ تخت یا باغ قراچه شیراز در گذر زمان

براساس روایت‌های متعددی که در تاریخ از دوران تیموریان قرن نهم هجری آمده، باغ تخت فارس در آن زمان بسیار آباد و پررونق بوده‌است. آبادانی این بوستان به حدی بود که تیمور گورکانی در سفر به شیراز مشابه این باغ را در سمرقند ساخت و نامش را باغ قراچه نهاد.

در عهد صفوی براساس آنچه که در سفرنامه جهانگرد مشهور فرانسوی «مستر تاورنیه» آمده، باغی سرسبز و مملو از درختان میوه و گل‌های فراوان در شیراز وجود داشته که در قسمت داخلی‌اش عمارت زیبایی قرار داشته‌است. در این باغ باشکوه یک دریاچه‌ نیز وجود داشته که فضا را بسیار فرح‌بخش می‌کرده‌است. او نام این باغ را در سفرنامه‌اش «باغ فردوس» گفته بود. اما بر اساس شواهد نام این باغ اشتباه بوده و باغی که مستر تاورنیه به وصفش پرداخته، همان باغ تخت یا باغ تخت قراچه شیراز است.

باغ تخت شیراز در دوره قاجاریه دچار تحول اساسی شد. آغامحمدخان قاجار به جای عمارت تخت باغ شیراز، بنایی جدید در باغ ساخت و نام آن را «تخت قاجار» گذاشت. در دوره «محمدشاه قاجار» مسیر حرکت آب در این باغ به صورت کرت‌های طبقه‌بندی شده پلکانی در آمد. اما اوج رسیدگی به این باغ در زمان «ناصرالدین شاه قاجار» رخ داد.

براساس اسناد به دست آمده وسعت باغ بالغ بر 2 هزار مترمربع بوده و در ابتدای آن باغ دیگری با دو خیابان پوشیده از درختان سرو و چنار وجود داشته‌است که توسط پلکان و درگاه به باغ اصلی وصل می‌شده‌است. دریاچه‌ای در قسمت پایین باغ قرار داشت که توسط درختان سرو و کاج احاطه شده بود.

گفته می‌شود زمانیکه وارد این باغ شیب‌دار می‌شدید دو حوض در سمت شمال و جنوبش داشته که در آن باغچه‌هایی از نارنج و سرو کاشته شده بودند.

در گذشته استخر یا دریاچه پرآبی در پای این باغ وجود داشته که به دلیل آب فراوانش در آن امکان قایق‌سواری وجود داشته‌است.

باغ تخت بر روی سطحی شیب‌دار قرار داشته و برای حل مشکل شیب 7 کرت در میان آن طراحی شد. عمق کرت‌ها با یکدیگر متفاوت بودند و در برخی از آن‌ها درختان مرکباتی همچون نارنج‌ها کاشته شده‌بود. در برخی کرت‌های دیگر میله‌های کاشی کاری شده وجود داشتند. بعضی از آن‌ها حوضی داشتند که با رقص فواره‌ها فضا را منعطف‌تر و زیباتر می‌کردند. علاوه براین در دو سوی کرت‌ها دو ردیف پلکان وجود داشت که شما را به بخش بالاتر باغ یا پایین‌تر هدایت می‌کرد.

در قسمت میانی باغ دو برج یا کلاه فرنگی در دو سوی باغ به همراه عمارت اصلی در باغ تخت قراچه وجود داشت. عمارت اصلی به صورت دو طبقه و در قسمت بالاتر قرار داشت. این عمارت ایوان بسیار وسیعی داشته که با گوشواره و ارسی تزیین شده‌بود. بخش غربی عمارت حمامی داشت که امروزه تنها بخشی از آن باقی مانده‌است.

باغ تخت شیراز همان طور که اشاره شد در دوران قاجاریه در نهایت زیبایی و سرسبزی بود، اما به تدریج رونق و شکوهش را از دست داد و خشک شد. عمارت آن دچار تخریب گشت و درختانش و استخر خشک شدند. در دوران پهلوی دیگر از آن سرسبزی و خرمی خبری نبود و درختان میوه باغ کاملا از بین رفتند. کرت‌ها خشک و نیمه ویران شدند و نام آن از باغ قاجاریه به باغ تخت تغییر یافت.

در نزدیکی باغ تخت شیراز چه جاذبه‌های دیدنی وجود دارد؟

امکان بازدید از باغ تخت وجود ندارد. اما در نزدیکی آن آرامگاه باباکوهی و باغ ارم شیراز وجود دارد.

سخن آخر

باغ تخت شیراز در بین چهاراه باغ تخت و بلوار جمهوری قرار دارد و بیش از 70 سال است که به مرکز پیاده‌ی ارتش تبدیل شده‌‌است. چیزی که از باغ 2 هزار متر مربعی باقی مانده حمام و بخش کوچکی از باغ است. باغ تخت قراچه شیراز در سال 1351 به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید.