طولانی‌ترین راسته بازار ایران در مجموعه گنجعلی خان کرمان

تور کرمان

معمار مجموعه گنجعلی خان، «استاد سلطان محمد معمار یزدی» است. این مجموعه 11000 مترمربع مساحت دارد و شامل چندین بناست که در کنار بازار بزرگ کرمان ساخته شده‌است.

ما و همکارانمان در وبلاگ آرندتور، امروز قصد داریم تا در مورد مجموعه دیدنی گنجعلی خان باشما صحبت کنیم.

در این مقاله، ابتدا در مورد شخص گنجعلی خان صحبت خواهیم  کرد و سپس به بررسی مجموعه گنجعلی خان می‌پردازیم و در مورد هرکدام از بناها، به صورت جداگانه سخن خواهیم گفت. پس با ما همراه باشید.

گنجعلی خان که بود؟

گنجعلی خان یکی از والیان کرمان در زمان شاه عباس صفوی است که به مدت 30 سال حاکم کرمان بود. در زمان فرمانروایی آن بناهای متعددی ساخته شد که امروزه بخشی از آنها هنوز باقی مانده‌است.

مجموعه گنجعلی خان شامل چه قسمت‌هایی است؟

مساحت مجموعه گنجعلی خان 11000 مترمربع است و شامل عناصر مجموعه‌های مختلف در سال‌های متمادی است که در ادامه به آن اشاره می کنیم:

• میدان گنجعلی خان

میدانی که در مجموعه گنجعلی خان وجود دارد، در سال 1005 هجری قمری ساخته شده و مشابه میدان نقش جهان اصفهان و یا امیرچخماق یزد است. این میدان در حاشیه بازار و در بخش مرکزی شهر کرمان واقع شده‌است. در 3 ضلع این میدان وسیع بازار واقع شده و در ضلع دیگرش سرای گنجعلی خان قرار دارد.

میدان مجموعه گنجعلی خان، در واقع یک مرکز گردهمایی اجتماعی بوده‌است که در آن تردد ماشین انجام نمی‌شود.

• بازار مسگری کرمان

بازار مسگری کرمان، بخشی از مجموعه گنجعلی خان بوده که در عهد صفویه ساخته شده و شامل دو قسمت شرقی-غربی و شمالی-جنوبی است. قسمت شرقی-غربی آن، از ورودی مجموعه گنجعلی خان شروع شده و تا ابتدای بازار کلاه مالی ادامه دارد. موزه ضرابخانه نیز در بخش شرقی- غربی بازار مسگری قرار دارد. قسمت شمالی-جنوبی بازار مسگری کرمان، از قسمت شمالی مجموعه گنجعلی خان شروع شده و تا چهار سوق گنجعلی خان ادامه دارد. آب انبار گنجعلی خان در این قسمت بازار قرار دارد.

• بازار گنجعلی خان

این بازار در بخش جنوبی مجموعه گنجعلی خان واقع شده‌است. در سمت راست این بازار، حمام گنجعلی خان و هجده مغازه وجود دارد.در سمت چپ طاق نماهایی ساخته شده که در آن، دستفروشان به کار مشغول هستند.

در انتهای بازار گنجعلی خان، بازار زرگرها یا بازار قیصریه واقع شده‌است.

• مسجد مجموعه گنجعلی خان

مسجد مجموعه گنجعلی خان بسیار کوچک بوده و شامل یک شبستان و ایوان ورودی است. از لحاظ معماری، نمای ایوان بسیار ساده و گچی است. بروی آرایه‌های گچی، نقوش هندسی طراحی شده‌است. کف ایوان سنگی بوده و در ورودی آن چوبی است و بالای در، کتیبه‌ای سنگی قرار دارد.

پس از اینکه از ورودی ایوان وارد بنا شدید، از راهروی باریک و فضای شبستان عبور می‌کنید و وارد شبستان می‌شوید. پوشش گنبدی بنای شبستان، دوازده نورگیر دارد و درونش، یک محرابی مرمرین با نقش گلدان طراحی شده‌است. تزییناتی که در شبستان مسجد، استفاده شده عبارتنداز: نقاشی، گچبری، مقرنس کاری و کاربندی

مسجد مجموعه گنجعلی خان، در ضلع شمال شرقی میدان قرار دارد.

• حمام مجموعه گنجعلی خان

حمام گنجعلی خان بخش‌های مختلفی دارد که براساس طبقات اجتماعی گوناگون طراحی شده‌اند.  این حمام تزیینات گچ بری و نقاشی‌هایی در سردر حمام دارد. نقاشی‌های سردر حمام، به دو بخش تقسیم می‌شوند:

1. بخش اول، مقرنس کاری است که مربوط به دوره صفوی است و در سال 1374 مرمت شده‌است.
2. بخش دوم مربوط به دوره قاجار بوده و روی نقاشی‌های دوره صفویه طراحی شده‌است.

حمام گنجعلی خان، در سال 1350 مرمت شد و موزه‌ی مردم شناسی کرمان در آن دایر شد.

گرمای حمام گنجعلی خان از طریق «گلخن یا تون» تأمین می‌شده‌است.

• مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان

یکی از جاهای دیدنی و مشهور کرمان، مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان است. این بنا در ضلع شرقی میدان گنجعلی خان قرار دارد و در گذر زمان تبدیل به کاروانسرا شده‌است.

تاریخ ساخت مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان به سال 1007 و 1021 هجری قمری بر می‌گردد. معمار این بنا، «محمد سلطانی یزدی» بوده و در تاریخ 29 آذر 1316 به ثبت ملی رسید.

مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان یکی از حوزه‌های علمیه مشهور کرمان است.

• ضرابخانه مجموعه گنجعلی خان

ضرابخانه، در ضلع شمالی میدان گنجعلی خان قرار دارد. این بنا گنبد بلندی دارد که در انتهایش یک کلاه فرنگی دارد. کلاه فرنگی گنبد، بخشی از نور داخل ضرابخانه را تأمین می‌کند.

زمانی که مرمت‌کاران، در این بخش مجموعه گنجعلی خان، در حال تعمیر بودند، تعدادی سکه مسی و قطعات فلزی به دست آمد که متعلق به ضرب سکه است. این بنا در سال 1370 به عنوان موزه‌ی سکه افتتاح شد.

ضرابخانه گنجعلی خان، که امروزه تبدیل به موزه سکه شده، با وجود دیوارهای که با آجر منقش شده و حوض مربعی شکلش، ظاهری بسیار چشم نواز دارد!

• آب انبار مجموعه گنجعلی خان

آب انبار در ضلع غربی مجموعه گنجعلی خان قرار دارد و تأمین کننده آب شهر و کسبه بازار بوده است.این آب انبار به دستور پسر گنجعلی خان، «علیمردان خان» ساخته شده‌است.

سخن آخر

بازدید از مجموعه عظیم گنجعلی خان، سفر را برای شما دلپذیرتر خواهد کرد. استفاده از کسی که بتواند اطلاعات خوبی از این مجموعه در اختیارتان قرار دهد، سفر را جذاب‌تر و پربارتر می‌کند. استفاده از تورهای مسافربری، این حسن را دارد که شما از سفر و مسیر لذت می‌برید و دیگر دغدغه راه، اطلاعات از محل مورد بازدید، مشکل مکان استراحت و غذا را ندارید.

 تور کرمان آرندتور، یک سفر 3.5 روزه است که شما را به بازدید از 14 جای دیدنی کرمان می‌برد. یکی از جاهای دیدنی کرمان که در این سفر طبیعت‌گردی-تاریخی به دیدن آن می‌روید، مجموعه گنجعلی خان است.