خانه داروغه، معماری آمیخته از اصالت ایرانی و هنر روسی!

تور مشهد

تا به حال نام خانه داروغه مشهد به گوش‌تان خورده‌است؟ این خانه که یک اثر ملی است به دستور «یوسف خان هراتی»، داروغه‌ی شهر مقدس مشهد ساخته شده‌است.

ما در وبلاگ آرندتور قصد داریم در طی سیر و سفر به مشهد مقدس، از جاذبه‌های گردشگری این شهر زیارتی- تاریخی دیدن کنیم. پس با ما همراه باشید تا اطلاعات کاملی از این منطقه کسب کنید.

خانه داروغه مشهد کجاست؟

خانه داروغه در نزدیکی حرم مطهر امام رضا (ع) در خیابان «نواب صفوی» قرار دارد. برای رفتن به این خانه‌ی تاریخی باید به محله «قبرمیر»، خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه بروید. ساعات بازدید خانه داروغه مشهد، 8 صبح تا 2 بعدظهر و 4 تا 7 عصر است.

در تاریخ 7 مهر سال 1381، خانه داروغه به ثبت ملی رسید.

در مورد تاریخچه خانه داروغه، چه می‌دانید؟

خانه داروغه مشهد یک اثر ملی است که به دلیل مرمت فوق‌العاده‌ای که در آن انجام شده در سال 2018 میلادی، از طرف یونسکو برنده‌ی جایزه‌ی حفظ و نگهداری میراث فرهنگی آسیا-اقیانوسیه شد. این خانه به سبک سنتی اما توسط معماران روسی ساخته شده و اولین خانه‌ای است که حمام خصوصی و شومینه دارد.

خانه داروغه مشهد همانطور که اشاره شد به دستور یوسف خان هراتی آخرین داروغه و اولین رئیس نظمیه مشهد ساخته شده‌است. این خانه، تا اوایل دهه 60 خورشیدی قابل استفاده بود؛ اما بعدها کاربری این خانه تغییر یافت و تبدیل به حسینیه شد و در نهایت در سال 1394 خورشیدی مرمت شده و به دلیل زیبایی و سبک معماری‌اش، نُقل زبان‌ها شد.

خانه داروغه مشهد در اواخر دوره قاجار به دستور یوسف خان هراتی ساخته شده‌است.

تا به حال در مورد معماری خانه داروغه مشهد، چیزی شنیده‌اید؟

1. استفاده از سبک معماری و تزیینات متنوع

این خانه به سبک معماری سنتی ایرانی شاخته شده، اما المان‌های روسی به کار رفته در بنا، سبب شده که معماری خانه داروغه خاص و منحصر به فرد به نظر بیاید.

ساختمان خانه در 3 ضلع شمالی-جنوبی و شرقی حیاط، در 2 طبقه ساخته شده‌است. وسعت خانه داروغه حدود 610 مترمربع بوده و در حدود 1 متر پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد. درون حیاط 1 حوض و 2 باغچه‌ی کوچک دارد.

آن چیزی که در بدو ورود بیشتر از همه جلب توجه می‌کند، نمای خانه و طراحی متفاوت آن است. نمای رو به حیاط خانه با آجرکاری‌ها و تندیس‌های سر شیر، سر انسان و فرشته‌ی بالدار تزیین شده‌است. ایوانی در وسط قرار دارد که توسط 4 ستون بلند تزیین شده‌است، در دو طرف ایوان بزرگ خانه داروغه، 2 ردیف پله کمانی با نرده‌های فلزی وجود دارد.

در فضای داخلی خانه داروغه مشهد، نانوایی و سرداب نیز وجود داشته‌است. طراحان و معماران می‌گویند، در گذشته، 2 خانه‌ی تاریخی دیگر نیز در کوچه داروغه وجود داشتند که به یکدیگر راه داشتند!

2. استفاده از روش 3 طرف ساخت در معماری خانه داروغه

برای ورود به خانه داروغه مشهد، باید از ضلع جنوبی وارد شوید. پس از ورود با اختلاف حدود 75 سانتی‌متر وارد حیاطی با یک حوض و 2 باغچه‌ی کوچک می‌شوید. در مقابل شما خانه‌ای به وسعت زیربنای حدود 1100مترمربع وجود دارد که 3 طرف آن ساخته شده‌است.

طراحی خانه داروغه مشهد، شامل 2 بخش تابستانه و زمستانه است.

3. وجود بخش‌های تابستانه و زمستانه در بخش‌های مختلف ساختمان

از جمله ویژگی منحصر به فرد خانه داروغه مشهد، وجود 2 بخش تابستانه و زمستانه در دو طرف حیاط است. در گذشته، اغلب خانه‌های قدیمی، یک طرف ساختمانشان، اتاق‌های تابستان و سمت دیگر، اتاق‌های زمستانه قرار داشت. اما در خانه داروغه، در دو طرف ساختمان اتاق‌هایی برای تابستان و بخش‌هایی برای زمستان وجود دارد. برای تأمین گرمای بخش زمستانه، از پنجره‌های دوجداره و بخاری استفاده می‌کردند و آشپزخانه نیز در بخش زیرین این اتاق‌ها قرار داشته‌است. برای خنک کردن اتاق‌های تابستانه نیز  از بادگیر، حوض آب و... استفاده می‌کردند تا هوای اتاق خنک و مطبوع شود.

در خانه‌های قدیمی همچون خانه داروغه، شما متوجه این مسئله خواهید شد که می‌توان با کمک نیروهای طبیعی از جمله آب، باد و آفتاب بدون هزینه‌ی گزاف، نیازهای یک خانه همچون گرما و سرمایش را تأمین کرد.

4. ایوان‌های خانه

در سمت شمال حیاط، یک ایوان زیبا با چهار ستون آجری و متقارن وجود دارد که تا کف حیاط امتداد دارند. در دو طرف ایوان، دو راه پله مورب با نرده‌های ظریف و فلزی وجود دارند.

علاوه براین، در سمت غربی ساختمان نیز یک ایوان ستون‌دار وجود دارد که روی آن، با کمک کاشی‌های هشت ضلعی و بیضی شکل، عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» و «محمد (ص) شمع جمع آفرینش» نوشته شده‌است. در قسمت شرقی بنا نیز اولین شومینه در ساختمان وجود دارد که دارای گچ‌بری‌های بسیار زیبایی است.

جایزه حفظ میراث فرهنگی یونسکو و خانه داروغه!

جایزه حفظ میراث فرهنگی یونسکو در آسیا و اقیانوسیه یک جایزه‌‌ی تشویقی است که از طرف یونسکو به بخش خصوصی و انجمن‌های حفظ میراث فرهنگی داده می‌شود و هدف آن تشویق بخش خصوصی از درک درست بناهای تاریخی و مرمت اصولی آنهاست.

این جایزه در سال 2018 به خانه داروغه مشهد داده شد. خانه داروغه از میان سیزده طرح که از 6 کشور استرالیا، چین، هند، ایران، ژاپن و پاکستان، داده شده بود، برنده‌ی نخستین آن شد.

سخن آخر

شهر مشهد، یک شهر توریستی- زیارتی است و در آن می‌توان از جاهای دیدنی مختلف، بازدید کرد. یکی از آنها، خانه‌ی زیبای داروغه است. چنانچه قصد سفر به مشهد دارید، می‌توانید با همکاران ما در آرندتور تماس بگیرید و یا در تور مشهد مجموعه‌ی ما ثبت نام کنید و یک سفر لذت بخش و دیدنی به این شهر زیارتی- تاریخی داشته باشید. برای بازدید از خانه داروغه مشهد می‌توانید هر روزه از ساعت 8 صبح الی 14 و 16 تا 19 عصر دیدن کنید. در نزدیکی خانه داروغه، آرامگاه پیر پالان دوز، خانه توکلی و حرم امام رضا (ع) وجود دارد.