قلعه والی، موزه مردم شناسی ایلام

تور ایلام، کرمانشاه و بیستون

شهر ایلام دارای جاهای دیدنی متعددی در طبیعت پیرامون و داخل شهر است. در این مطلب ما در وبلاگ آرندتور تصمیم بر این داریم که در مورد یکی از جاذبه‌های گردشگری داخل شهر ایلام، قلعه والی با شما صحبت کنیم.

تاریخچه قلعه والی ایلام

قلعه والی ایلام، همانطور که گفته شد در دوره قاجار ساخته شده‌است. از آنجا که شهر ایلام در دوره قاجار، مقر تابستانی والی ایلام بود به این استان، «لرستان پشتکوه» می‌گفتند. در شهریور سال 1307 شمسی، این استان به نام ایلام تغییر یافت.

مالک قلعه والی، «غلامررضا خان فیلی» پسر «حسینقلی خان ابوقداره»، والی لرستان پشتکوه است. او در سال 1326 هجری قمری دستور ساخت این قلعه را به «حاج دروی علی کرمانشاهی»، معمار قلعه، صادر کرد. محل ساخت آن در «حسین آباد فیلی» مشهور به «ده بالا» است. این قلعه به عنوان، محل اقامت والی در روزهای گرم سال بود.

از فرمان ساخت قلعه والی ایلام، سنگ نوشته‌ای در 15 کیلومتری شمال شرقی صالح آباد، یافت شده که در آن غلامرضا توضیح داده‌است: « امر به ساختن قلعه حسین ‌آباد فیلی که مشهور به ده بالا است، نمودم.»

قلعه والی ایلام، در دوره قاجار به دستور غلامررضا خان فیلی ساخته شد.

غلامرضا خان فیلی که بود؟

غلامرضا خان فیلی، در سال 1281 هجری قمری در زمان زنده بودن پدرش، یاغیان را شکست داد و سرزمین آنان را فتح کرد. ناصرالدین شاه قاجار، در ازای این پیروزی به او لقب، «فتح السلطان» داد. در جریان جنگ جهانی اول تمام سرزمین‌های غرب ایران دچار اغتشاش شده‌بود. اما منطقه پشتکوه از حمله‌ی دشمنان در امان بود و مرد شهر به زندگی عادی خود مشغول بودند.

معماری خانه قلعه والی

قلعه والی به وسعت 4687 مترمربع و زیر بنای 1464 مترمربع ساخته شد. این بنا، قسمت‌های متعددی همچون حرمسرا، شاه نشین، اتاق آیینه و زندان در قسمت زیرزمینش داشت. در این قلعه، یک حیاط میانی به وسعت 700 مترمربع وجود دارد. آب مصرفی قلعه توسط «چشمه بی بی» تأمین می‌شد.

عمده مصالحی که در قلعه والی استفاده شده بود، عبارتند از سنگ، آجر، گچ، کاشی و چوب!

این قلعه، 3 در، در قسمت‌های شرق، غرب و جنوب داشته‌است. البته در جنوبی، در اصلی بوده و 2 در دیگر برای رفت و آمد خصوصی ساکنین قلعه استفاده می‌شده‌است.

هنگامیکه از در اصلی وارد قلعه می‌شوید، یازده پله 20 سانتی‌متری را طی کرده تا وارد اتاق نگهبانی می‌شوید. پس از آن با عبور از 8 پله دیگر وارد حیاط می‌شوید.

پله‌های ورودی جنوبی قلعه والی، به سبک یونانی ساخته شده‌است.

قلعه والی، 20 اتاق بزرگ، 5 اتاق کوچک، 4 ایوان و 2 تراس کوچک در ضلع جنوبی دارد. اتاق‌ها به صورت تو در تو ساخته شده‌اند. ضلع شرقی و غربی بنا کاملا به صورت قرینه ساخته شده، 6 زیرزمین در ضلع شرقی، غربی و شمالی، قلعه، وجود دارد. نور و روشنایی بخش‌های متعدد خانه، به وسیله پنجره‌های مشبک آجری و رنگی تأمین می‌شود.

زیبایی‌های بارز قلعه والی

در این قسمت، جاذبه‌ها و زیبایی‌های قلعه والی ایلام را به صورت تیتروار برای شما بازگو خواهیم کرد:

• وجود درخت چنار کهن سال به همراه حوض مستطیل شکل
• تراس‌های سرپوشیده همراه با پنجره‌های مشبک با شیشه های رنگی
• نرده‌های مشبک آجری به رنگ آبی فیروزه‌ای
• وجود ارسی در پنجره‌ها، ستون‌های دایره‌ای قلعه، سرستون‌های نقش‌دار
• وجود قوس‌های کمانی و تزینیی قلعه
• آیینه کاری سقف اتاق‌های قلعه
• گچ بری انجام شده روی دیوارها و سقف اتاق شاه نشین
•  

بازسازی و مرمت قلعه والی

در دوران جنگ تحمیلی، بخشی از قلعه والی تخریب شد. در سال 1367 خورشیدی، سازمان میراث فرهنگی ایلام مرمت و بازسازی قلعه را آغاز کرد. عملیات بازسازی در سال 1369 به پایان یافت.

قلعه والی اینک تبدیل به موزه مردم شناسی شهر ایلام شده است. این اثر در سال 1376 به ثبت ملی رسید. چنانچه تمایل به بازدید از این قلعه دارید، می‌توانید در تور ایلام، کرمانشاه آرندتور همراه ثبت نام کرده و همراه ما شوید.