کاخ آپادانای شوش، قصر زمستانی پادشاهان هخامنشی

تور خوزستان

کاخ آپادانای شوش، قصر زمستانی شاهان هخامنشی و کاخ اصلی داریوش بزرگ بوده که به دستور او در سال‌های 521-515 پیش از میلاد در شوش ساخته شده‌است.

ما در وبلاگ آرندتور، این بار به سراغ معرفی کاخ آپادانا شوش می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید تا در مورد تاریخچه ساخت آن، ساختار کاخ آپادانا، بقایای ستون کاخ آپادانای داریوش با شما صحبت کنیم.

معرفی تاریخچه ساخت کاخ آپادانا شوش

همانطور که در قسمت‌های قبل در مورد شهر شوش، صحبت کردیم، این شهر یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های جهان محسوب می‌شود و قدمت آن به 4000 سال قبل باز می‌گردد. کاخ آپادانی شوش، در محدوده قلعه‌ شوش قرار دارد و کاخ زمستانی شاهان هخامنشی و کاخ اصلی داریوش بزرگ بوده‌است. این کاخ، در سال‌های 512-515 پیش از میلاد ساخته شده و بین سال‌های 1311 تا 1314 شمسی از زیر خاک بیرون آورده شده‌است. متأسفانه پس از  70 سال این کاخ در سال 1380 خورشیدی به ثبت ملی رسید.

خوشبختانه شهر شوش و محوطه‌ی تاریخی پیرامون آن، در سال 2015 در سی و نهمین اجلاس کمیته‌ی میراث فرهنگی یونسکو به عنوان یک اثر تاریخی در جهان به ثبت رسیدند. این محوطه شامل  کاخ شائور، کاخ آپادانا، دروازه‌ی شرقی، هدیش، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش و مجموعه‌ی بناهای تاریخی دوران اسلامی، قلعه‌ی فرانسوی‌ها و تپه‌های آکروپول است. کاخ آپادانا به دستور داریوش بزرگ بر فراز باقی‌مانده عمارت‌های عیلامیان ساخته شد.

دیوارهای کاخ آپادانای شوش، از خشت خام ساخته شده و نمای آن آجری است. ستون‌های این کاخ از جنس سنگ ساخته شده و دیوارهای داخلی آن با آجر لعاب‌دار پوشیده شده‌است. روی ستون‌ها، نقش سربازان گارد جاویدان، شیر بالدار و گل نیلوفر حکاکی شده‌است.

متأسفانه بخش مهمی از کاخ آپادانا در زمان اردشیر یکم هخامنشی دچار آتش سوزی شد و بازسازی کاخ آپادانا در زمان اردشیر دوم هخامنشی اتفاق افتاد.

کاخ آپادانای شوش در زمان حمله‌ی اسکندر، به کلی ویران شد!

ساختار کاخ آپادانا شوش

کاخ آپادانا 10434 متر مساحت داشته و به بارگاه یا آپادانه شهرت داشته‌است و همانطور که اشاره شد، توسط اردشیر دوم بازسازی شده‌است. این کاخ، قسمت‌های مختلف داشته که می‌توان به تالار بارعام، حرم سرا، دروازه و کاخ پذیرایی و سه حیاط مرکزی آن اشاره کرد. این کاخ به صورت کوشک با 3 ایوان ستون‌دار در سه جهت شمال، شرق و غرب ساخته شد. تالار مرکزی بنا، ابعادی برابر با 58*58 متر و 26 ستون 20 متری داشته‌است. ستون‌ها به صورت کله گاوی ساخته شده بودند.

دیوارهای داخلی کاخ آپادانا همانطور که اشاره شد، از آجار لعاب‌دار ساخته شده بود و روی آنها طرح‌های سپاه جاویدان، شیر بالدار و نقش گل نیلوفر آبی منقش شده بود.

کاخ آپادانا همانطور که اشاره شد، بسیار وسیع بوده و تنها 110 اتاق و تالار آن کشف گردیده‌است.

برخی از مورخان معتقدند که شهر شوش یکی از مراکز مهم مذهبی در دوران حکومت داریوش بزرگ بوده و به همین دلیل کاخ آپادانا در آنجا ساخته شده‌است.

نام کاخ آپادانا، یک نام باستانی است که به بناهایی متشکل از تالارها و ستون‌های متعدد،کاخ آپادانا می‌گفتند. یکی از نمونه‌های جالب از این منظر، کاخ آپادانای تخت جمشید است.

کاوش‌ها و تخریب‌های انجام شده در کاخ آپادانا شوش!

در سال 1880 یک تیم کاوشگری فرانسوی به سرپرستی «مارسال دیولافوا» توانستند مجموعه کاخ آپادانا را کشف کنند. شوربختانه پس از کشف این مجموعه، ستون‌ها و سرستون‌ها به وسیله اره بریده شده و به کشور فرانسه منتقل شدند و تنها چند زیر ستون در منطقه باقی ماند و اکثر جزییاتی که از این کاخ کشف شد، به موزه «لوور» برده شد.

تمامی آثار کشف شده از کاخ آپادانای شوش، آجرهای لعابدار بی‌نظیری هستند که به آنها «پیتورسک» می‌گویند.

یکی دیگر از نکات مهم که در کاخ آپادانا می‌توان به آن اشاره کرد، ساخت سکویی مصنوعی است که کاخ آپادانا روی آن قرار گرفته‌است. سکو یا صفه در تخت جمشید نیز استفاده شده و آن طور که به نظر می‌رسد، صفه، از سنگ طبیعی بوده که از کوه «رحمت» آورده شده‌بود. در کاخ آپادانای شوش، همانطور که اشاره شد، صفه‌ی طبیعی وجود نداشته و طراحان از سکویی مصنوعی استفاده کرده‌اند. ابعاد این صفه برابر با صفه تخت جمشید است و پس از مسطح و هموار کردن صفه مصنوعی، پی عمارت کاخ آپادانا را از خشت خام، روی آن ریخته شده‌است. این عملیات بسیار سخت و طاقت فرسا بوده و نشان دهنده هنر شگفت انگیز معماری، مهندسین آن زمان بوده‌است.

سخن آخر

همانطور که اشاره شد این کاخ 70 سال پس از کشف در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. یکی از آثار کشف شده و بسیار مهم از مجموعه کاخ آپادانا، کشف کتیبه‌‌ای مربوط به دوران پادشاهی داریوش است که روی آن شرح ساخت کاخ آپادانا نوشته شده‌است. این کتیبه در موزه لور نگهداری می‌شود.

همانطور که اشاره شد، شوربختانه از مجموعه کاخ آپادانا چیزی باقی نمانده اما برای دیدن همان اندک بازمانده از این تاریخ باشکوه می‌توانید با تور خوزستان آرندتور همراه شوید و به دیدن این مجموعه باشکوه بروید.