قلعه رودخان؛ دژی رازآلود

قلعه رودخان کجاست؟

قلعه رودخان، با دیوارهای سنگی‌ و برج‌های سربه فلک پوشیده، پله‌های فراوانش، گویی از اعماق زمین جوشیده و تا ارتفاعات جنگل‌های سرسبز گیلان قد کشیده‌است. این دژ تاریخی که یادگاری از دوران ساسانیان است، نه تنها یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران، بلکه نگینی درخشان در تاج معماری این سرزمین است.

اگر بخواهیم دربارۀ موقعیت جغرافیایی این دژ باستانی، سخن بگوییم، باید گفت، که در 22 کیلومتری جنوب‌غربی شهر فومن و در کنار کوه‌های سربه فلک کشیده، دژی استوار با ظاهری سنگی آرام گرفته‌است.

اگرچه گفته می‌شود که قلعه رودخان فومن در دوران ساسانیان ساخته شده‌است، اما تاریخ دقیق آن مشخص نیست. این قلعه در طول تاریخ دستخوش تغییرات و بازسازی‌های بسیاری شده است و به ویژه در دوره سلجوقیان توسعه چشمگیری یافته است. با این اوصاف می‌توان گفت که قدمت قلعه رودخان گیلان، چیزی حدود 1500 سال، برآورد شده‌است.

دلیل نام‌گذاری قلعه رودخان

علت اصلی نام‌گذاری قلعه رودخان فومن به این نام، موقعیت جغرافیایی‌اش است. این قلعه، در مجاور، رودخانه‌ای به نام «رخون» یا «رودگان» قرار دارد، در زبان محلی تالشی به آن «قله رخون» می‌گویند. در گذر زمان به تدریج، به رودخان تغییر یافته است. البته این قلعه به اسامی دیگر همچون «قلعه هزار پله» نیز شهرت دارد که دلیل آن، تعداد زیاد پله‌هایش است.

معرفی قلعه رودخان گیلان

قلعه رودخان فومن، یکی از مستحکم‌ترین قلعه‌های ایران است. این بنا، همانطور که اشاره شد در دوران ساسانیان ساخته شده و در زمان حمله اعراب نیز از آن استفاده می‌کردند. این بنای ۲.۶ هکتاری، بر فراز ارتفاعات روستای رودخان، قرار گرفته‌است.

از این بنا با دیوارهای بلند و استوار ۱۵۰۰ متری‌اش در دوران سلجوقیان نیز استفاده می‌شده‌است. حتی در آن دوران، فضای قلعه رودخان فومن، گسترده‌تر نیز شده‌است. درنهایت می‌توان گفت: معماری این بنا، ترکیبی از سادگی و استحکام است.

 

دیوارهای قطور، برج‌های مدور 65 تایی‌اش، و راهروهای پیچ‌درپیچ، نشان از دانش و مهارت بالای معماران ایرانی در آن دوران دارد. مصالح بومی به کار گرفته شده در آن، همچون سنگ و آجر، با توجه به شرایط اقلیمی منطقه،‌ بر استحکام و شکوه قلعه رودخان فومن افزوده‌است.

قلعه رودخان چند پله دارد؟

تعداد پله‌های قلعه رودخان، چیزی حدود 1600 است. البته بخشی از این تعداد پله، در سال‌های اخیر گذاشته شده تا بازدیدکنندگان راحت‌تر بتوانند به بازدید از این دژ مستجکم بروند. وگرنه، تعداد پله‌های اصلی قلعه رودخان گیلان، حدود 935 پله است.

جاهای دیدنی قلعه رودخان گیلان

مهم‌ترین بخش‌های دیدنی این بنای 2.6 هکتاری عبارت‌اند از:

1. دروازه ورودی

ورود به قلعه از طریق دروازه اصلی آن انجام می‌شود. دو طرف این دروازۀ چوبی، دو سکو وجود دارد که پس از طی کردن 1600 پله، می‌توانید روی آن‌ها نشسته و دقایقی، استراحت کنید و از مناظر اطرافتان لذت ببرید. با عبور از این راهرو و پشت سر گذاشتن چندین پله سنگی، به پشت‌بام بالای دروازه می‌رسید و می‌توانید وارد برج‌های استوانه‌ای شکل با اتاق‌های هشت ضلعی شوید.

2. برج‌ها

برج‌های عظیم‌الجثه در دو طرف دروازه قرار دارند. از بیرون ظاهری استوانه‌ای شکل و از درون هشت ضلعی هستند. این برج‌ها، علاوه بر کاربرد دفاعی‌شان، دارای سقف، اجاق و دودکش بوده و برای گرمایش نیز استفاده می‌شدند، از لحاظ اندازه، برج‌ها، ابعاد متفاوتی با هم دارند.

3. شاه‌نشین

مهم‌ترین بنای قلعه، شاه‌نشین آن است که در بلندترین نقطه قلعه قرار دارد. این بنا با معماری منحصربه‌فرد خود، دو بخش پایینی و بالایی و یک تراس دارد. از تراس شاه‌نشین، چشم‌اندازی بی‌نظیر از طبیعت اطراف قابل مشاهده است.

4. آب‌انبار

 آب‌انبار قلعه در گودترین قسمت دژ قرار دارد و در گذشته تأمین‌کننده آب مورد نیاز قلعه بوده است. این آب‌انبار پس از زلزله‌ای ویرانگر مرمت شده و هم‌اکنون نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چرا بازدید از قلعه رودخان گیلان مهم است؟

این بنا، بزرگ‌ترین قلعه آجری ایران است که در بالاترین نقطه جنگل قرار دارد. بازدید از آن، دلایل متعددی دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:

• دژی محکم و نفوذناپذیر

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد قلعه رودخان، نفوذناپذیر بودن آن است. موقعیت و معماری قلعه به گونه‌ای بوده که هیچ دشمنی نتوانسته در طول تاریخ به آن نفوذ کند.

• معماری دفاعی بی‌نظیر

قلعه رودخان با برج‌ها و باروهای متعدد، راهروهای پیچ‌درپیچ و موقعیت استراتژیک خود، نمونه‌ای کامل از معماری دفاعی در ایران باستان است.

• نمونه‌ای از معماری ساسانی، سلجوقی

این قلعه در دوره‌های مختلف تاریخی مورد بازسازی و توسعه قرار گرفته است و ترکیبی از معماری ساسانی، سلجوقی را در خود جای داده است.

•  ثبت ملی

با توجه به ارزش تاریخی و معماری این دژ، قلعه رودخان در سال ۱۳۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بهترین زمان بازدید از قلعه رودخان گیلان

در 4 فصل سال می‌توان به بازدید از قلعه رودخان رفت. این دژ استوار در بهار، همراه با شکوفایی طبیعت و آواز پرندگان، بهترین تصاویر را در برابر دیدگان شما به نمایش میگذارد. شاید بتوان به جرأت، یکی از بهترین زمان‌های بازدید از قلعه رودخان فومن را بهار دانست.

البته این قلعه باشکوه در تابستان نیز زیباست. اگر می‌خواهید از هوای گرم فرار کنید، ارتفاعات فومن به‌خصوص قلعه رودخان، در این فصل، انتخاب مناسبی است. تنها ایرادی که می‌شود، از این منطقه در تابستان گرفت، شلوغی آن است.

قلعه رودخان، در پاییز یکی از بی‌نظیرترین مناظر را دارد. این منطقه به دلیل وجود درختان پهن‌برگ و رنگارنگ شدن آن‌ها، منظره‌ای سحرآمیز در برابر چشمان شما می‌گشاید.

زمستانی‌شدن قلعه رودخان زیر دانه‌های سپید برف، دلنوازی خاص خودش را دارد. بازدید از این منطقه در این موقع از سال، یک تجربۀ متفاوت خواهد بود. هرچند به دلیل موقعیت جغرافیایی برج، این منطقه هوای سردی خواهد داشت.

به مطالعه ادامه دهید:آبشار سمبی، بهشت پنهان مازندران

سخن آخر

قلعه رودخان یکی از شگفت‌انگیزترین و مستحکم‌ترین قلعه‌های ایران با قدمتی حدود 1500 سال است. این قلعه با موقعیت استراتژیک خود در دل جنگل‌های گیلان و معماری دفاعی بی‌نظیر، نه تنها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود، بلکه جذابیت‌های دیدنی بسیاری مانند برج‌های استوانه‌ای، شاه‌نشین و آب‌انبار دارد. با 1600 پله، این قلعه تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد برای عاشقان تاریخ و طبیعت به ارمغان می‌آورد.

اگر به دنبال سفری خاص و پر از رمز و راز به دل تاریخ و طبیعت هستید، «تور قلعه رودخان آرندتور » بهترین گزینه برای شماست. با ما همراه شوید و این دژ شگفت‌انگیز را از نزدیک تجربه کنید!