بهترین هنرهای دستی شیراز را می‌شناسید؟
شیراز تنها به سعدی و حافظش نیست که شیراز است؛ این شهر دلنشین، با هنرهای دستی‌اش نیز، میراثی ارزشمند و گران‌مایه از گذشتگان است. از نوجوانان ۱۸ ساله‌ای که به دنبال تجربه‌ای متفاوت هستند تا پیشکسوتانی که سال‌ها عمر خود را وقف هنر ایران عزیزمان کرده‌اند، همه می‌توانند در این شهر، با دنیایی از هنرهای دستی آشنا شوند و از زیبایی‌های آن لذت ببرند. با ما در بلاگ آرندتور همراه باشید تا با مشهورترین سوغات شیراز آشنا شوید.
زیباترین هنرهای دستی شیراز
در این قسمت قصد داریم اصیل‌ترین هنرهای دستی شیراز را به شما معرفی کنیم تا در سفر به این شهر دلنواز به عنوان سوغاتی همراه خود به دیارتان ببرید و یا برای عزیزانتان یادگاری ببرید.
1. قالی‌بافی
یکی از بهترین سوغات و هنرهای دستی شیراز، قالی‌بافی است. قالی‌هایی که در این منطقه بافته می‌شود، به 2 صورت هستند:
دستۀ اول توسط عشایر فارس بافته شده‌اند و نقشۀ مشخصی ندارند و بیشتر با قدرت تخیل آن‌ها بافته شده و از اشکال هندسی الهام گرفته‌شده‌اند.
دستۀ دوم، که اغلب فرش‌های شیراز در این زمره قرار دارند، فرش‌‌هایی هستند که برای بافت آن‌ها از طرح‌های شاخ‌وبرگ و گل‌وگیاه استفاده شده و طرحی نامنظمی دارند. رنگ فرش‌های شیرازی به طور عمده، لاکی، سرخابی، ارغوانی،، قهوه‌ای، سفید، دوغی، طلایی، آبی، سرمه‌ای، سبز و زرد است.
2. میناکاری
قدمت میناکاری در این شهر به دوران صفویه باز می‌گردد و یکی از هنرهای دستی قدیمی شیراز است که روی اجناس فلزی از جنس مس، طلا، نقره، مفرغ، آلومینیوم، استیل و برنز انجام می‌شود. به مروز زمان با توجه به استحکام بیشتر مس و در عین حال چکش‌خواری و شکل‌پذیری آن،%90 میناکاری‌ها روی مس انجام شد. هرچند پیشتر وقتی نام میناکاری را می‌شنویم، تصورمان این است که این هنر، سوغاتی اصفهان است، اما این هنر در کشور ما توسعه یافته و در شیراز نیز هنرمندان بسیار چیره‌دستی هستند که با قلم‌زنی‌های محشرشان شما را غرق در زیبایی می‌کنند. از سوی دیگر اسنادی تاریخی وجود دارد که نشان می‌دهد، قدمت این هنر به دوران اشکانیان و ساسانیان می‌رسد.
3. نمدمالی
یکی دیگر از هنرهای دستی شیراز، نمدمالی است. این هنر اصیل ارزشمند، نمادی از هویت و اصالت مردم این دیار است. نمدمالی در شیراز، صرفا یک هنر نیست، بلکه کاربردهای متنوعی دارد. از تولید محصولات کاربردی مانند زیرانداز، کیف، کفش و کلاه گرفته تا ساخت اشیاء تزئینی مانند تابلو، آویز و عروسک. نمدهای شیرازی به دلیل کیفیت بالا و طرح‌های زیبایشان، شهرت جهانی دارند و به عنوان سوغات ارزشمند به گردشگران عرضه می‌شوند.
4. جاجیم‌بافی
جاجیم‌بافی یکی از هنرهای دستی شیراز است که ارزش و احترام بسیار زیادی دارد. کافی است، سری به بازار وکیل بزنید تا مشاهده کنید، از این هنر ارزشمند چگونه هنرمندان برای تولید کیف، کفش و روانداز استفاده کرده‌اند. جاجیم‌ها، هنر دست‌بافت ساده و زیبایی هستند که با پشم یا نخ و به صورت ساده و بدون پرز بافته می‌شوند. جاجیم‌ها اغلب دارای نقش‌های هندسی و رنگارنگی هستند که نشان‌دهنده ذوق هنری و سلیقه زنان ایرانی است.
5. منبت‌کاری
منبت‌کاری یعنی آفرینش طرح‌های زیبا با چوب‌های گردو، شمشاد و گلابی، یعنی گذراندن ساعت‌های متمادی با چوب و ساخت یک اثر شگف‌انگیز با صبر و حوصله فراوان. منبت‌کار در کنار استفاده از چوب محکم و بی‌گره نقش اصلی را در منبت‌کاری بازی می‌کند. این هنر اصیل ریشه در هویت مردم شیراز دارد و در زمرۀ هنرهای دستی شیراز محسوب می‌شود. در سفر به شیراز حتما سراغ محصولات منبت‌کاری شده این دیار بروید و به عنوان سوغات شیراز با خود به یادگار به شهر و دیارتان ببرید.
6. قلم‌زنی
قلم‌زنی در شیراز، تنها یک حرفه نیست، بلکه هنر ظریف و پیچیده‌ای است که در آن، روح و ذوق هنرمندان با فلزات بی‌جان همچون نقره، مس، برنج و طلا درمی‌آمیزد و با استفاده از چکش، قلم و ابزارهای دیگر، طرح‌های زیبا و ظریفی خلق می‌کند. این طرح‌ها معمولاً برگرفته از طبیعت، اساطیر و فرهنگ غنی ایرانی هستند. قدمت قلم‌زنی به دوران سکاها برمی‌گردد. اگر قصد بردن سوغاتی از فرهنگ و هنر ایران دارید، قلم‌زنی به عنوان یکی از سوغاتی‌های شیراز، انتخاب مناسبی است.
7. نقره‌کاری
نقره‌کاری نیز از جمله هنرهای ظریف و ارزشمندی است که، با تلفیق هنر و صنعت، آثاری بی‌نظیر و ماندگار را خلق کرده‌است. به‌گونه‌ای که ذهن هر بیننده‌ای را به تحسین وامی‌دارد. ظروف نقره‌کاری شده در شیراز با عیار نقره 90، ساخته می‌شوند و به همین دلیل یکی از هنرهای دستی گران‌بهای شیراز محسوب می‌شوند.
8. گبه‌بافی
گبه‌بافی یکی از معروف‌ترین صنایع دستی شیراز به حساب می‌آید که توسط عشایر برای مصارف روزانه خود می‌بافند. جنس این دست‌بافت، از پشم چارپایان است و در 3 اندازۀ متفاوت قالی، قالیچه و پتو بافته می‌شود.
گبه‌های شیراز در مقایسه با سایر گبه‌ها، نقش و رنگ متنوع‌تری دارند و طرح شیر یکی از طرح‌های محبوب آن‌هاست که از لحاظ باستانی هم نماد جوانمردی است. البته به غیر شیر، از طرح‌هایی همچون: ترنج، ستاره، لچک، نقش، خشتی، نقش حیوانات و… نیز در بافت گبه استفاده می‌کنند. اگر علاقه دارید تا گبه را به عنوان سوغات برای عزیزانتان بخرید، بهترین سایزهای آن 100*200 و 115*200 است.
9. خاتم‌کاری
شاید با شنیدن خاتم‌کاری به عنوان یکی از سوغات شیراز تعجب کنید. اما باید بگوییم که خاتم‌کاری در شیراز متفاوت با سایر جاها از جمله، اصفهان است. در این شهر، شیوۀ اجرا و کیفیت آن فرق دارد.
همانطور که می‌دانید، مواد اولیه خاتم‌کاری چوب، عاج، استخوان، برنج و طلاست و هنرمند با کمک آن‌ها طرح‌های هندسی پیچیده‌ای را خلق می‌کند. هرچه این طرح‌ها ریزتر و دقیق‌تر باشند، ارزش اثر هنری آن بیشتر می‌شود.
اگر قصد خرید یکی از هنرهای دستی شیراز را دارید که متفاوت از سایر مناطق ایران زیبایمان است، حتما سراغ خاتم‌کاری این خطه بروید تا متوجۀ تفاوت آن‌ها با نمونه‌های سایر شهرها شوید.
10. معرق‌کاری
یکی از محبوب‌ترین هنرهای دستی شیراز، معرق‌کاری است. این هنر، در لغت به معنای وصله، تکه و رگه است و در هرکاری که از رگه استفاده می‌شود، به آن معرق‌کاری می‌گویند. در این هنر، تکه‌های ریزی از سنگ، فلز، چوب، پارچه و... به اشکال مختلف کنار هم قرار می‌گیرند. اوج محبوبیت و پیشرفت معرق‌کاری در دورۀ سلجوقیان رقم خورد و قرن ششم را می‌توان اوج پیشرفت این هنر دانست.
11. ساخت کاشی هفت‌رنگ
وقتی صحب از کاشی‌های هفت‌رنگ می‌شود، اگر قبلا مسجد نصرالملک را دیده باشید، ناخودآگاه به یاد این مسجد روح‌نواز می‌افتید و عشق‌بازی نور با کاشی‌های هفت‌رنگ آن!
یکی از زیباترین و شناخته‌شده‌ترین هنرهای دستی شیراز، کاشی‌های هفت‌رنگ آن هستند که با تلفیق رنگ‌ها و طرح‌های هندسی و اسلیمی، جلوۀ خاصی به بناها و اشیاء می‌بخشد.
12. گلیم‌بافی
گلیم نوع کف‌پوش دست‌باف است که از ترکیب پشم و ابریشم، توسط عشایر فارس بافته می‌شود و یکی از هنرهای دستی شیراز محسوب می‌شود که قدمتش به دوره اشکانیان می‌رسد.
گلیم بافی در شیراز، صرفا یک فعالیت اقتصادی نیست، بلکه، ارزش فرهنگی و هنری بالایی نیز دارد. این هنر به حفظ سنت‌ها و هویت عشایر قشقایی کمک کرده و به عنوان یک میراث ارزشمند به نسل‌های آینده منتقل می‌شود. از سوی دیگر هنر گلیم‌بافی برای زنان روستایی و عشایر، شغل ایجاد کرده و به بهبود وضعیت اقتصادی آن‌ها کمک می‌کند.
13. شیشه‌گری شیراز
شیشه‌گری هنری است که ریشه در تاریخ کهن ایران دارد. اگر در تاریخ کشورمان سفری داشته‌باشیم، متوجه خواهیم شد که این هنر از دوران باستان نیز در این سرزمین جاری بوده و افراد زیادی به این حرفه مشغول بودند. ظروف شیشه‌ای کشف شده در مناطق مختلف ایران مانند ری، شوش و نیشابور، گواه این مدعاست.
ظروف شیشه‌ای شیرازی، در این میان به دلیل تنوع طراحی و رنگ، از شهرت خاصی برخوردارند و به عنوان یکی از هنرهای دستی شیراز شناخته‌شده هستند. در سفر به استان فارس، یکی از سوغاتی‌های مشهور این خطه، گلدان‌ها، قوری، بطری و فنجان این منطقه هستند.
14. بوریابافی
تا حالا نام » بوریابافی» را شنیده‌اید؟ می‌دانید چیست؟ بوریابافی، هنری است که اغلب مردان، با استفاده از نی‌های اطراف رودخانه کر، حصیرهایی محکم و بادوام می‌بافند. این حصیرها در پوشش بام خانه‌ها، زیرانداز و ساخت آلاچیق استفاده می‌شود.
بوریابافی در استان فارس و به خصوص شهر شیراز تاریخچه دیرینه‌ای دارد و مشهورترین بوریابافی‌ها در شهرستان «زرقان» که در 25 کیلومتری شیراز واقع شده، انجام می‌شود. این هنر، یکی از 27 میراث فرهنگی- معنوی ایران است که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده‌است. از بوریافی نیز به عنوان یکی از مشهورترین هنرهای دستی شیراز یاد می‌شود.
15. نقاشی گل و مرغ
نقاشی گل و مرغ نیز یکی از ارزشمندترین هنرهای دستی شیراز است. این شهر مهد پرورش هنرمندان بسیاری در حوزه‌های مختلف هنری است. نقاشی گل و مرغ، با آن ظرافت و زیبایی خاص، یکی از این هنرهاست که ریشه در تاریخ و فرهنگ این شهر دارد.
سخن آخر
شیراز، شهری است که در کنار تاریخ غنی و ادبیات پربارش، گنجینه‌ای از هنرهای دستی است. در این مطلب ما به 15 هنر این منطقه اشاره کردیم که، هرکدام از آن‌ها روایتی از ذوق و سلیقه هنرمندان این منطقه دارند. در سفر به شیراز، فراموش نکنید که با خرید این سوغاتی‌های ارزشمند، از هنرمندان این دیار حمایت کنید.
آیا به دنبال سفری خاطره‌انگیز به شیراز هستید؟ تورهای شیراز آرندتور با برنامه‌های متنوع و راهنمایان مجرب، بهترین تجربه سفر را برای شما رقم می‌زنند. برای رزرو تور و کسب اطلاعات بیشتر، همین حالا با ما تماس بگیرید.
شیوا هراتی
کلمات، بخش مهمی از دنیای من هستند. همیشه با خودم فکر می‌کنم، شاید معنای حضورم در این جهان بی‌پایان، سفر به دنیای کلمات باشد. من با واژه‌ها، زندگی می‌کنم. از زمانی‌که در مدرسه، نخستین انشای زندگی‌ام را نوشتم، عاشق این حرفه شدم و در تمامی سال‌ها فعالیت در حوزه محتوا، دغدغه‌ام نوشتن به زبان ساده و روان، همچون اسمم بوده‌است.