ترکمن صحرا کجاست و چگونه به آن سفر کنیم؟

حتما تصاویری از دشت‌های وسیع و استپ‌های آسیایی با گونه‌های نایاب و کمیاب جانوری را دیده‌اید. دشت‌های وسیع و سرسبز که با اسب های خوش‌تراش و زیبا آراسته شده اند. مکان‌هایی سحرآمیز که کافیست اندک ذوقی در در دل آدمی باشد تا تمنای سفر و دیدن این دشت‌ها به جانش بیفتد. لازم نیست در پی دیدن این مناظر به ارتفاعات تبت یا دشت‌های مغولستان و آسیای مرکزی بروید. جلگه‌ای وسیع و حاصل‌خیر با طبیعتی بکر و تنوع حیات وحش در کنار مردمانی خونگرم و اصیل و هنرمند در شمال شرق ایران وجود دارد که دنیایی به مراتب حیرت‌انگیزتر و خیال‌انگیزتر در اختیار ما می گذارد. ترکمن صحرا!

این منطقه از شمال هم‌مرز با کشور ترکمنستان است. از جنوب به کوهپایه های البرز می رسد، از غرب به دریای خزر و از شرق به خراسان شمالی و شهرستان بجنورد محدود است. ممکن است کمی سردرگم شده و یا شبیه به من جغرافیایتان چندان تعریفی نداشته باشد و  این اطلاعات مدرسه‌ای حوصله‌تان سر برده باشد. ساده‌تر اینکه شهرهای بندر ترکمن، گنبد کاووس، مراوه تپه،‌ آق‌قلا، نگین‌شهر، کلاله،‌سیمین‌شهر و داشلی برون در استان گلستان و بخش‌هایی  از شهراهای آرا، درگز، مانه سملقان در خراسان شمالی ترکمن نشین هستند.

این منطقه باستانی با مردمان کهن و اصیل برخلاف اسمش که ممکن است شما را  به یاد صحرای سوزان حجاز یا آفریقا بیندازد، هیچ شباهتی به صحرا ندارد. منطقه‌ایی سبز با تپه‌ها و کوه‌ها و رودها و چشمه‌های پرآب و باصفا که در طول تاریخ بارها حکومت برآن بین اقوام مختلف دست به دست گشته و گاهی نیز تجزیه شده است. این منطقه ی وسیع در حال حاضر بین کشورهای ایران، ترکمنستان، افغانستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان واقع شده است. 

شهرهای ترکمن صحرا

برای اینکه بدانیم تور ترکمن صحرا کجاست و چگونه به آنجا سفر کنیم لازم است تعدادی از شهرهای آن ناحیه را کمی بشناسیم.

در ادامه تلاش می شود با به صورتی اجمالی برخی از این شهرها و جاذبه‌های آن را یادآوری کنیم.

بندر ترکمن

بندر زیبای ترکمن از شهرهای پررونق شمال ایران و استان گلستان است. مراکز پرورش اسب ترکمن و کورس‌های بهاره و پاییزه  اسب سواری این شهر قدمت طولانی داشته و در کل کشور کم نظیر است. منطقه شکار ممنوع صوفیکم در نزدیکی این شهر بوده و دسترسی به پارک گلستان و روستای قره قاشلی نیز از این بندر بسیار سهل است.

آق‌قلا

آق‌قلا در طرفین رودخانه گرگان قرار دارد. نام قدیمی آن «اسپی دژ» یا «سپید دژ» بوده که ترکمن‌ها نام آق‌قلعه را به آن داده‌اند. مشهور است که این شهر را شاه عباس صفوی بنا کرده و پل آجری معروف این شهر که بر روی رودخانه گرگان ساخته شده است،‌ در دوران صفوی بنا گردیده است. دیوار قزل آلان که گفته می شود توسط اسکندر بنا شده و انوشیروان ساسانی آن را تعمیر کرده نیز از دیگر دیدنی‌های این شهر است. پنج‌شنبه بازارهای آق قلا چیزی است که نباید از سیاحت در آن گذشت. 

کلاله

شهر کلاله به عنوان سومین شهر بزرگ استان گلستان در جاده گرگان-مراوه تپه قرار دارد. تاریخ این شهر بر طبق بررسی‌های باستان شناسی به حدود ۷۵۰۰سال قبل برمی‌گردد. زیارتگاه خالد نبی و گورستان معروف این شهر با سنگ قبرهای عمودی و باستانی شهرت جهانی  دارد. این قبرستان و این سنگ قبرها کاملا منحصربه‌فرد است و با توجه  به فرهنگ فلات ایران و خاورمیانه، پدیده‌ای خارق‌العاده است. چشمه زاو، جنگل پلکانی کلاله، روستای گچی سو بالا و تپه‌ماهورهای هزار دره از جادبه‌های طبیعی و تاریخی این شهر هستند.

گیمیش تپه

این شهر در نزدیکی و همسایه کشور ترکمنستان است. جایی در شمالی‌ترین نقطه ی شرق دریاچه خزر. تپه نقره‌ایی معنای اسم این شهر است و دو روایت برای انتخاب این نام زیبا وجود دارد. یکی اینکه به دلیل وجود تپه‌های نمک و انعکاس نور خورشید از این تپه‌های نمکین این نام را برگزیده اند و دیگری می‌گوید در زمان قاجار در تپه‌های این شهر سکه‌های نقره فراوانی کشف شده و این نام را به همین دلیل انتخاب کرده‌اند. 

این شهر که در ۲۹ کیلومتری بندر ترکمن قرار دارد، دارای موزه‌ی مردم شناسی غنی و زیبایی است. این موزه در ساختمانی برجای مانده از زمان پهلوی اول برپا شده و نمایانگر فرهنگ غنی و پوشش و آداب رسوم مردم منطقه است. آبسکون که جزیره یا بندرگاهی کهن بوده نیز در این منطقه واقع شده است. بهتر است بگویم بیشترین احتمال، واقع شدن آن در گیمیش تپه است زیراکه ماهیت و محل دقیق آن مشخص نشده است. 

مراوه تپه

این شهر نیز در شرق ترکمن‌صحرا و نزدیک مرز ترکمنستان واقع شده است. در زمانی دور، تپه‌های باستانی مراوه تپه که در شرق این شهر واقع شده است، زاغه مهمات بوده و این شهر نام خود را از این تپه‌ها وام گرفته است. روستای کریم ایشان در نزدیکی این شهر است که مدرسه سیدقلیچ ایشان را در خود دارد. این مدرسه اولین حوزه  علمیه ترکمنان بوده است. در کنار روستای یکه چنار نیز غار قیزقلعه و در فاصله ۱۰کیلومتری از مرکز شهر قرار دارد. تامین کننده آب شرب مراوه تپه، چشمه ساوه است که به برکت این آب گوار، مناظری بکر و سرسبز فراهم آمده است.

سیمین شهر

این شهر که از مجموع سه روستا ساخته شده است، در بخش گلدشت گمیشان قرار دارد. برای رسیدن به سیمین شهر در مسیر حرکت  به سمت آق قلا باید جاده فرعی منتهی به این شهر را ادامه داد. رودخانه بزرگ گرگان در مسیر خود به دریای خزر ختم می شود، از میانه این شهر گذشته و مراتع سرسبز و طبیعت بکری با خود به همراه آورده است. شنبه بازار این شهر جایی است که علاوه تعامل اجتماعی و فرهنگی، باعث رونق اقتصادی در منطقه شده است.

حالا دقیق‌تر می‌توانیم بگوییم ترکمن صحرا کجاست اما لازم است که راه‌های دسترسی به این منطقه را پیدا کنیم.

بیشتر بخوانید: معرفی 20 جای دیدنی طبیعت استان ایلام که شما آن را نمی‌شناسید!

راه‌های دسترسی به ترکمن صحرا

پس از پاسخ اجمالی به ترکمن صحرا کجاست بهترین راه‌های سفر به این منطقه را از پرجمعیت‌ترین نقطه آغاز می‌کنیم. تهران مرکزی بزرگ در میان شبکه‌ جاده‌های کشور است. برای مسافرت به تمام نقاط ایران و با تمام روش‌های هوایی، جاده‌ایی و ریلی، می توان از تهران اقدام کرد. پس اگر شروع سفرتان از تهران است یا خود را به تهران رسانده و از آنجا قصد ادامه مسیر به سمت ترکمن صحرا را دارید، برای مسافرت با وسیله شخصی یا عمومی به صورت جاده‌ای، جاده فیروزکوه به سمت ساری بهترین پیشنهاد است. 

لذت بردن شما از مسافرت و قبل از رسیدن به ترکمن صحرا و یافتن پاسخ قطعی برای ترکمن صحرا کجاست، از همین جاده زیبا آغاز می شود. شما از شهرهای نکا، بهشهر، گلوگاه و نوکنده در استان مازندران گذشته و وارد بندر گز می‌شوید. بندر ترکمن که دروازه غربی این سرزمین کهن است،‌۲۰ کیلومتری بندرگز قرار دارد. حالا شما در آستانه پاسخ سوال ترکمن صحرا کجاست قرار دارید.

برای سفر از شمال یا شمال غرب دیگر نیازی به عبور از تهران نیست. ابتدا وارد جاده اصلی گیلان و مازندران شوید. در مسیر از شهرهای زیبای رامسر، تنکابن، نوشهر، محمودآباد، قائم‌شهر، ساری، نکا و بهشر لذت برده و سپس وارد استان گلستان می‌شوید. از آنجا به بندر ترکمن می‌روید. حالا شما می دانید ترکمن صحرا کجاست و باید  آماده لذت بردن از جادوی این منطقه باستانی شوید.

ممکن است از شهرهای شرق و شمال شرقی قصد سفر داشته باشید. می‌توانید از مشهد به قوچان و سپس به کلاله بروید. مسیر دیگر از شهر تاریخی نیشابور است. بعد از آن به سبزوار و سپس شاهرود بروید. از آنجا خود رابه آزادشهر و سپس گرگان برسانید. تبریک می‌گویم. شما می‌دانید ترکمن صحرا کجاست و می توانید لذت‌های این دیار بکر را مزه‌مزه کنید. 

سفر هوایی ممکن است شما را از لذت دیدن جاده و اتفاقات جالب بین راه محروم کند اما مزایای خود را دارد. اگر از آن گروه افرادی هستید که سفر هوایی را ترجیح می دهد، می‌توانید از فرودگاه‌های گرگان و نکا استفاده کنید. 

سفر با قطار به همراه نوای مدام برخورد چرخ‌ها و ریل، همیشه طعم خاص دارد و می تواند خاطره ای ویژه از سفر بسازد. اگر قصد تجربه سفر ریلی برای رفتن به ترکمن صحرا را دارید می توانید از خط‌آهن تهران-گرگان بهره ببرید.

میل آجری گنبد کاووس

پاسخ به ترکمن صحرا کجاست بدون گفتن از میل آجری گنبد کاووس حتما چیزی کم خواهد داشت. این بنای آجری به عنوان بلندترین برج آجری جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این سازه به دستور قابوس بن وشمگیر حاکم زیاریان در سال ۳۷۵ ساخته شده است. این بنا  معماران زیادی از سرتاسر دنیا را برای به تحسین واداشته است. این بنایی شخصی در شهر گنبد کاووس است که قرار بود مقبره سازنده باشد اما در کاوش‌های باستان شناسی اثری از گور یافت نشده است. اطراف این برج زیبا سازی شده و فضایی بسیار دل‌انگیز در کنار شاهکاری از معماری و مهندسی پدید آورده است.

گورستان خالدنبی

این گورستان بسیار عجیب و زیبا و منحصر به فرد است. گورستانی که در کنار بقعه عالم بابا واقع شده و بر بالای مجموعه‌ای از تپه ماهورها قرار دارد. سنگ قبرهای این گورستان وجه تمایز آن با دیگر گورستان‌های باستانی در کل منطقه است. سنگ قبرهایی به شکل آلت مردانه که ارتفاع آنها گاهی تا ۲متر می رسد. قدمت این گورستان براساس کاوش‌های باستان شناسی به دوران پارینه سنگی بازمی گردد. 

بیشتر بخوانید: بهترین مناطق برای سفر یک روزه اطراف تهران کدامند؟

حرف آخر

در پایان برای پاسخ دقیق‌تر به سوال ترکمن صحرا کجاست، به دوست‌داران و علاقه مندان به ادبیات رمان زیبا و هفت جلدی آتش بدون اثر ماندگار نادر ابراهیمی را پیشنهاد می‌کنم. این رمان که بیانگر مبارزات انقلابی این مردم اصیل است، آکنده از توصیفات زیبا از طبیعت و فرهنگ و موسیقی این مردمان است. مجموعه تلویزیونی نیز بر اساس این رمان ساخته شده است. اما تجربه ی بصری و دیداری می‌تواند شناخت شما را این منطقه بیشتر کرده و به راحتی بتوانید بگویید که ترکمن صحرا کجاست. آژانس مسافرتی آرندتور در این سفر همراه شما خواهد بود.