بیش از یک قرن با خانه لاری ها

تور یزد

یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر یزد که هر توریستی آن را در گزینه‌های اول خود برای بازدید می گذارد، خانه لاری‌ هاست. در تور یزد آرندتور شما نیز به تماشای این خانه قدیمی خواهید رفت. پس با وبلاگ آرندتور همراه باشید تا اطلاعات لازم در این زمینه کسب کنید.

لاری‌ها چه کسانی هستند؟

لاری‌ها مهاجرانی هستند که قریب بر سیصد سال پیش به شهر یزد به منظور تجارت مهاجرت می‌کنند و ماندگار می‌شوند.

تاریخچه خانه لاری ها

شاخصه بارز خانه‌های زیبای شهر یزد، بادگیرهای خانه‌هاست. خانه لاری ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده و گذشته از بادگیر بزرگ و زیبایش، حیاط سرسبز و پردرختش یکی از شاخصه‌های بارز این خانه دوست داشتنی است. خانه لاری ها در سال 1286 هجری قمری (150 سال پیش) به دستور «حاج محمد ابراهیم لاری» و توسط « حاج غلامحسین ملازینل» به وسعت 1700 متر با زیربنای 1200 مترمربع ساخته شد.

این خانه در طی تاریخ دارای سرگذشت پر فراز و نشیبی است. زمانی خانه لاری ها یکی از اعیانی‌ترین خانه‌های شهر یزد بوده و تا اواخر دوره حکومت رضاشاه هنوز نیز به عنوان یکی از خانه‌های اشراف زمان مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است. البته این خانه در مقطعی به عنوان خانقاه شاه نعمت الهی‌ها استفاده می‌شده‌ اما پس از گذشت سال‌های متمادی و به دلایل موروثی این خانه به مدت 50 سال کاملا از رونق می‌افتد و متاسفانه تبدیل به خرابه‌ای می‌شود که در سال 1363 توسط میراث فرهنگی خریداری شده و دوباره مورد بازسازی قرار می‌گیرد. در نهایت این خانه در سال 1385 در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

خانه لاری ها در 150 سال پیش یکی از زیباترین خانه‌های شهر یزد بوده است.

خانه لاری ها کجاست؟

خانه لاری ها یزد، در خیابان امام خمینی، محله فهادان و در مجاور بنای تاریخی کلاه فرهنگی قرار دارد. از جمله بناهای نزدیک این خانه می توان به مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر، بقعه گل سرخ و برج و باروی یزد اشاره کرد.

معماری خانه لاری‌ها

همانطور که قبلا نیز اشاره شد، خانه لاریها 1700 متر مساحت و 1200 متر زیربنا دارد. معماری این خانه به سبک معماری ایرانی است و در آن حریم خصوصی از چشم غیر خودی دور نگه داشته می‌شود.خانه لاریها دارای  6 باب خانه، 3 حیاط، 22 اتاق و بخش‌های مختلف بوده که در ادامه جزییات هریک از حیاط‌های خانه لاری ها را با شما در میان می‌گذاریم:

حیاط اول خانه لاری ها

آن چیزی که شاخصه آشکار معماری حیاط اول است، و در همان نگاه اول توجه شما را به خود جلب می‌کند، حوض بسیار زیبای وسط آن به همراه تخت بزرگ چوبی است که بر روی آن گذاشته شده و به آن غروب نشین می‌گفتند. علاوه براین کافی است که افق پیش پیش رویتان را گسترده‌تر کنید تا جلوه ایوان بزرگ مقابل این حوض زیبا و بادگیر زیبایش را مشاهده کنید. البته این تنها بادگیر این خانه نیست و داخل خانه نیز با وجود بادگیرهای کوچک تر ساخته شده که اتاق‌ها را خنک می‌کرده‌است. دور تا دور حیاط اول خانه لاریها با خانه‌های زیبا، درها و پنجره‌های مشبک رنگین مزین شده‌اند و درهایشان به حیاط باز می‌شود. اتاق‌های حیاط برای فصول مختلف سال طراحی شده‌اند. به طور مثال خانه‌های قسمت شمالی ساختمان، برای فصل زمستان، قسمت جنوبی  ساختمان با تالار و بادگیرهایش برای فصل تابستان استفاده می‌شود. قسمت شرقی خانه اتاق آیینه، مطبخ و سرداب قرار دارد و مناسب فصل پاییز است. قسمت غربی خانه لاری ها برای فصل بهار طراحی شده و دارای یک بهار خواب است.

استفاده از غروب نشین در گذشته که خبری از کولر نبوده، یکی از ایده‌های بسیار ناب برای نجات از گرمای یزد به خصوص در فصول گرم سال است.

حیاط دوم خانه لاری ها

حیاط دوم ساختار معماری‌اش مشابه خانه اول بوده با این تفاوت که کوچک‌تر ساخته شده و به هفت دری‌ها، پنج‌ دری‌ها و سه دری‌هایش معروف است. در حیاط دوم خانه لاری ها، هر اتاق کاربری خودش را دارد. به عنوان مثال اتاق سه دری برای کودکان و پنج دری برای خانواده استفاده می‌شده‌است.

ساختار معماری حیاط دوم خانه لاری ها حکایت از معماری زیبا با تقارن طاق نماها و... دارد.

حیاط سوم خانه لاری ها

حیاط سوم این مجموعه یک طبقه بالاتر از حیاط دوم و در فضای بسیار محدودتری طراحی شده، به گونه‌ای که تنها یک اتاق دارد و اهالی خانه زمانیکه قصد استراحت دارند و یا می‌خواستند که فضای دنج‌تر و خلوت‌تری داشته باشند به حیاط سوم خانه می‌رفتند.  

نور حیاط سوم خانه لاری ها از نورگیر وسط سقف که در وسط حیاط وجود دارد، تأمین می‌شود.

نکته آخر معماری بی نظیر این خانه، این است که قسمت‌های خدماتی خانه همچون مطبخ، انبار، اصطبل مستقیما به بیرون راه داشته و هیچ کدام وارد حریم خصوصی خانه و حیاط‌ها نمی‌شده‌اند.

ساعات بازدید از خانه لاری ها

هر روزه از ساعت 8 صبح تا 19 و 30 دقیقه عصر بازدید از خانه لاری ها برای عموم مردم آزاد است.