بلندترین بادگیر خشتی جهان در باغ دولت آباد یزد!

تور یزد

باغ دولت آباد یزد، قدمتی 260 ساله دارد و دارای ویژگی‌های خاص و منحصر به فردی است که توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. با ما در وبلاگ آرندتور همراه باشید تا اطلاعات جالبی از باغ دولت آباد کسب کنید.

قدمت باغ دولت آباد چقدر است؟

باغ دولت آباد یزد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه در سال 1160 هجری قمری توسط «علی رضائیان صباغ» یکی از خوانین یزد ساخته شد. این مرد مقتدر که معاصر با شاهرخ میرزا و کریم خان زند بود، ابتدا قناتی به طول 65 کیلومتر به نام قنات باغ دولت آباد یزد در این منطقه احداث کرد و پس از آن باغ دولت آباد را در مجاور قنات یزد ساخت.

باغ دولت آباد یزد به دلیل داشتن درختان انگور، کاج و سرو به باغ «هزار درخت» نیز مشهور است.

قنات باغ دولت آباد یزد چگونه ساخته شد؟

 علی‌رضا ضیائیان سرسلسله خوانین یزد در ابتدا قناتی به طول 65 کیلومتر احداث کرد. او این آب را از مهریز به یزد و سپس محل کنونی باغ دولت آورد. این قنات  قدمتی 200 ساله دارد و از 5 رشته قنات تشکیل شده بود که از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفتند. قنات‌ها در طی مسیر تمامی زمین‌های مهریز را آبیاری کرده، آسیاب آبی را به کار می‌انداختندو پس از پیمودن مسافتی حدود 50 کیلومتر به شهر یزد می‌رسیدند و باغ دولت آباد را آبیاری می‌کردند. البته امروزه آبیاری باغ دولت آباد یزد از طریق چاه نیمه عمیق مجاور آن انجام می‌پذیرد.

زمانی در باغ دولت آباد یزد، آنچنان آب وجود داشته که بعضی‌ها به آن «نمایش آب» می‌گفتند.

از معماری باغ دولت آباد یزد چه می‌دانید؟

باغ دولت آباد به وسعت 70 هزار مترمربع شامل ساختمان‌ها، حوض‌ها و آب نماهای متعدد به همراه باغ‌های فراوان و گوناگون از درختان انگور، انار، کاج و سرو و... است. طراحی معماری این باغ سبب شده از آنچه که مساحت آن هست، بزرگ‌تر به نظر بیاید که این خود نشان از مهارت معماران ایرانی آن زمان در طراحی و فضاسازی‌هاست. علاوه براین همان‌طور که قبلا هم اشاره شد، این باغ جزء 9 باغ مشهور ایرانی است که در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌است.

باغ دولت آباد یزد از دو بخش اندرونی و بیرونی تشکیل شده و عملکردی دوگانه «سکونتی-حکومتی» داشته است. باغ بیرونی برای انجام تشریفات حکومتی و اداره امور شهر و... استفاده می‌شده و باغ اندرونی مختص بخش خصوصی و سکونتی خان بوده‌است.

اما آنچه این باغ را از دیگر باغ‌های ایرانی جدا و متمایز کرده، بادگیر 33.8 متری آن است که به عنوان بلندترین بادگیر خشتی جهان شناخته شده‌است. به گونه‌ای که پس از ورود به هشتی وسیع و زیبای این مجموعه، اولین چیزی که توجه شما را به خود جلب کرده و میخکوب عظمت و شکوه آن می‌شوید، بادگیر خشتی این مجموعه است.

کشورهای حاشیه خلیج فارس در طراحی بادگیرها همواره به بادگیر خشتی باغ دولت آباد توجه داشته و سعی دارند، نمونه مشابه آن بسازند.

از دیگر خصوصیات بسیار مهم و بارز این بادگیر، هشت ضلعی بودن آن است که سبب می‌شود باد از هر جهت بوزد و به راحتی و به سرعت به قسمت زیرین آن هدایت شود. در قسمت زیرین بادگیر نیز یک حوض وجود دارد که با وزیدن آب به سطح آب حوض، هوای خنکی را داخل بنا ایجاد می‌کند. هوای خنک ایجاد شده سبب خنک شدن شاه نشین و تالارها می‌گردد. به همین دلیل به این بنا، ساختمان تابستانه نیز گفته می‌شود.

خصوصیات باغ‌های ایرانی چیست و باغ دولت آباد چه ویژگی‌هایی در این رابطه دارد؟

باغ های ایرانی سه ویژگی بارز دارند. اول اینکه در مسیر آب ساخته شده‌اند. دوم اینکه با دیوارهای بلند محصور شده‌اند. مسئله سوم وجود استخر و عمارت تابستانی در داخل باغ است. هر سه این ویژگی در باغ دولت آباد یزد وجود دارد.

مسئله دیگر که در اصول معماری ایرانی به آن توجه ویژه می‌شود، تقارن است که در تمامی معماری‌های تاریخی ایران به این مقوله کاملا پرداخته شده‌است. در باغ‌های ایرانی نیز توجه به تقارن به عنوان یک اصل مهم بسیار مورد توجه قرار گرفته‌است. کوشک در مرکز این محور تقارن قرار دارد. تقارن در باغ آرایی حتی بر روی نحوه کاشت گل‌ها و درختان نیز تأثیرگذار بوده و گل‌ها و درختان به صورت متقارن در اطراف حوض کاشته شده‌اند.

بنایی که اکنون به بازدید از آن می‌روید، بخش اندرونی باغ دولت آباد یزد است.

ساختار باغ دولت آباد یزد چگونه است؟

 باغ دولت آباد یزد همان‌طور که قبلا هم اشاره شد از دو بخش اندرونی و بیرونی (جلوخان) تشکیل شده‌است.

بخش اندرونی باغ شامل:

•  ساختمان‌های هشتی (بادگیر تابستانه)
•  بهشت آئین (زمستانه)
• حرمخانه
•  مطبخ
•  اتاق خدمه
•  اصطبل تابستانی و زمستانی
• درشکه خانه
• برج دیده‌بانی
• آب انبار

بخش بیرونی (جلوخان) شامل:

• ساختمان‌های تالارآئینه
• تهرانی
• ساختمان سردر اصلی
• دو بازارچه
•  دو برج دیدبانی
•  آب انبار عمومی
• دیوانخانه

طرح باغ دولت آباد یزد، یکی از اصیل‌ترین و بدیع‌ترین طرح‌های باغ رسمی ایرانی و هم ردیف با باغ فین کاشان و شاهزاده ماهان کرمان است.

مصالحی که در این باغ به کار برده شده سنگ مرمری است که از شهر مراغه به اینجا آورده شده‌است. در داخل به غیر از زیر بادگیر که با سنگ مرمر مفروش شده، بقیه کف با آجر به صورت گل و موج طراحی شده، برخی از درها و مشبک‌ها گروه چینی از جنس چوب چنار با شیشه های رنگی ساخته شده‌اند.

سنگ استفاده شده در زیر بادگیر باغ دولت آباد از مراغه به یزد آورده شده‌است.

آدرس باغ دولت آباد یزد و ساعات بازدید آن

باع دولت آباد در محله چهارمنار و خیابان شهید رجایی واقع شده و همه روز از ساعت 8 صبح تا 11 شب باز است.

چه جاذبه‌های دیدنی نزدیک باغ دولت آباد یزد وجود دارد؟

حمام، بازار، میدان خان تنها یک کیلومتر با باغ دولت آباد فاصله دارند. از جمله جاذبه‌های گردشگری دیگر می‌توان به موزه آب و مجموعه تاریخی امیر چخماق اشاره کرد که در فاصله اندکی از این باغ روح‌نواز قرار دارند.

در گذر زمان چه بر سر باغ دولت آباد آمده‌است؟

باغ دولت آباد یزد، یکی از شگفتی‌های استان و شهر یزد است که در محله چهارمنار واقع شده‌است. این باغ اواخر دوره افشاریه ساخته شده اما ساختارش شباهت بیشتری به سبک معماری باغ های دوره زندیه دارد. باغ  دولت آباد یزد، مدت‌ها محل اقامت کریم خان زند و مدتی نیز محل اقامت «عبدالرضاخان یزدی» بوده که با شاهزادگان قاجار به مبارزه برخواسته بود.

پس از دوره قاجار این باغ به تدریج تبدیل به بنایی متروکه شد تا آنکه از سال 1348 تا 1364  وزارت فرهنگ و هنر آن زمان این باغ را از اداره اوقاف اجاره و به دفتر حفاظت از آثار باستانی سپرد. در سال 1348 مرمت و بازسازی این باغ شروع شد و بخش‌هایی شامل عمارت تالار آیینه، عمارت مستخدمین، آشپزخانه‌ها، عمارت تهران، قسمت ساباط (کوچه سرپوشیده) و آب انبار عمارت حرمخانه، عمارت بادگیر و عمارت سرو و عمارت بهشت آیین مورد مرمت قرار گرفت.

7 سال پس از شروع مرمت یعنی در سال 1348 در فاصله سال‌های 1355 تا 1361 دوباره عملیات باغ سازی و محوطه‌سازی در این باغ تاریخی صورت گرفت اما هیچ وقت رونق زمان محمدتقی خان به آن بازنگشت.

هنگام ورود به باغ دولت آباد یزد، هشتی بزرگی وجود دارد که محل ارائه و فروش محصولات صنایع دستی است.

سخن آخر

امروزه باغ دولت آباد یزد به عنوان یکی از جاذبه‌های تماشایی شهر یزد، مورد بازدید بسیاری از گردشگران و مسافران داخلی و خارجی قرار می‌گیرد. اگر به شهر یزد سفر کردید، حتما سری به این باغ شگفت آنگیز بزنید تا کمی از فضای مدرن و هیاهوی شهر دور شوید.

تور یزد آرندتور با ارائه خدمات بسیار مناسب به همراه لیدرهای آگاه و مطلع می‌تواند در این سفر همراه شما باشد تا ضمن کسب اطلاعات مفید با خیالی راحت از خدمات متنوع ما در این سفر استفاده کنید. کافی است با همکاران ما در آرندتور تماس بگیرید و از امکانات و خدمات متنوع ما در سفر به این شهر کویری اطلاعات مفیدی کسب کنید تا اقتصادی  و به صرفه سفر کنید.