راهنمای کامل سفر به تاجیکستان

پا جای پای مسافران کهن جاده ابریشم، از میانه صخره‌های آلار رو به دنیای وحشی تاجیکستان بایستید و شکوه بلندترین کوه‌های جهان را در غابی بی نظیر نظاره کنید.

راهنمای سفر به تاجیکستان

در این راهنمای تور تاجیکستان قصد داریم این کشور را در تمامی زمینه ‌ها مورد بررسی قرار دهیم. تاجیکستان یکی از دور افتاده ترین کشورهای جهان است، اما با این حال حتی غیرقابل دسترس ترین زوایای آن نیز میزبان زندگی مردمانی است که روح و جسمشان با پولاد کوهستان آمیخته شده.مردم تاجیک که نسل در نسل زندگی ساده و خودکفایی خود را حتی در قسمت‌هایی از این کشور که یکی از سخت ترین شرایط اقلیمی دنیاست ادامه می‌دهند. دیدار از این سرزمین بی شک مسافرانی بی باک می‌طلبد که برای ماجراجویی در بام دنیا خود را مهیا کرده باشند، اما این شرایط سرد و وحشی با مهمان نوازی گرم مردم تاجیکستان بی اثر می‌شود.

راهنمای سفر تاجیکستان - سفر تاجیکستان از عمق تاریخ تا به امروز

تاجیکستان که سال‌ها تحت سیطره تزار و شوروی بوده است، از سال ۱۹۹۱ استقلال خود را باز یافته است. پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ تاجیکستان ضربه‌های اقتصادی بزرگی را تجربه کرد زیرا اقتصادش به مجموعه جمهوری‌های دیگر در اتحاد جماهیر شوروی وابسته بود اما حتی این پایان ماجرا نبود پس از آن  دوران تاریکی از جنگ داخلی بر بام دنیا سایه افکند که تقریباً تا سال۱۹۷۷ ادامه یافت و تنها ۲۴ سال است که یک دولت واقعی و با ثبات در این کشور روی کار آمده است. امام علی رحمان از سال ۱۹۹۹ تا امروز رئیس جمهور این کشور است. 

ما در این راهنمای سفر به تاجیکستان نمی‌خواهیم تاریخچه سیاسی این کشور را بررسی کنیم اما متاسفانه تاجیکستان هنوز درگیر بحران‌های اقتصادی و سیاسی فراوانی است. این کشور سطح توسعه یافتگی بسیار پایینی دارد، بیکاری فراوان است، نظام حکومتی تک حذب است و روابط بین المللی نیز از طریق دولت مرکزی کنترل و محدود می‌شود.

اکثریت جمعیت این کشور را قوم تاجیک تشکیل می‌دهند، اما گروه‌های قومی اقلیت با اصالت روسی، ازبک و قرقیزی نیز در این اقلیم زندگی می‌کنند. 

مناظر تاجیکستان به اندازه تاریخ سیاسی آن دراماتیک است. در غرب این کشور کوهستانی، قله‌های مرتفع به دره‌های عمیقی فرو می‌روند که در آن روستاها خود را به سختی به لبه‌های صخره‌های منتهی به رودخانه‌های پرتلاطم چسبانده اند. در این سکونتگاه ها که بیشتر جمعیت آن کشاورزان تنگ دست هستند، هر قطعه زمینی که یافت می‌شود به صورت پلکانی برای کشت از آن بهره می‌جویند، محصولاتی همچون سیب زمینی، کلم و گندم.

در شرق فلات، کوه های وسیع و با ارتفاع بالا که گاهی شبیه سطح ماه هستند قرار می‌گیرند.  شدت سرما و سبکی هوا به علت ارتفاع زیاد به هیچ پرنده‌ای امکان پرواز به این مکان را نمی‌دهد.همانطور که مارکوپولو هنگام سفر در این منطقه به آن اشاره کرده است، این بخش متخاصم جهان است.

 عموم مسافرانی که به این کشور پای می‌گذارند از طریق پایتخت آن، دوشنبه، که یکی از زیباترین شهرهای آسیای مرکزی با کاخ های طلاکاری شده، پارک های سرسبز و نماهای نئوکلاسیک است، وارد تاجیکستان می شوند. دوشنبه که از سایه حاکمیت تزار و شوروی بیرون آمده، علاقه فراوانی به بازنمایی فرهنگ غنی و سنتی خود دارد. اشتراکات فرهنگی ایران و تاجیکستان به اندازه ای زیاد است که پیدا کردن وجه تفریق برای این دو کشور از لحاظ تاریخچه فرهنگی دشوار تر از برشمردن اشتراکات فرهنگی آنهاست.  دوشنبه که به غیر از تعدادی موزه و بازار، بزرگ‌ترین چایخانه جهان و بلندترین میله پرچم دنیا را دارد که از اصلی ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر به حساب می‌آید.

به تاجیکستان سفر نکنید در تاجیکستان سفر کنید

به شما رک بگویم تاجیکستان سفر مقصد‌ها نیست، بسیاری از کتاب های راهنمای سفر به تاجیکستان بیشتر به مکان‌هایی که می توانید در تاجیکستان از آنها دیدن کنید تمرکز می کنند اما این راهنمای سفر به تاجیکستان  به شما می ‌گویم تاجیکستان سفر مسیر‌هاست. سفری در طول تاریخ و جغرافیا، جایی که استقبال گرمی در انتظار کسانی است که به اندازه کافی بی باک هستند که از آن بازدید کنند.

عموم مردم تاجیکستان تاجیک تبار هستند اما با این وجود، باید دانست که تاجیکستان، از نظر قومی گونه گون است به عنوان مثال اکثریت مردم ساکن پامیر قرقیز هستند، در حالی که ساکنان دره واخان واخی هستند، بنابراین اگر می خواهید برای شناخت تاجیک‌ها به تاجیکستان سفر کنید باید دوشنبه و بخش غربی این کشور را بیشتر مد نظر داشته باشید.

زبان تاجیکی که یکی از گویش‌های زبان فارسی است زبان رسمی این کشور است. البته روسی در بین اکثر مردم به طور گسترده صحبت می شود. اما توریست‌های غربی عموما در این کشور به مشکل برخورد می‌کنند.

بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی تاجیکستان که نباید از دست بدهید

 با چه وسیله ای به تاجیکستان سفر کنم؟

سفر به تاجیکستان از طریق هوایی بسیار آسان بوده و تقریبا از تمام فرودگاه‌های دنیا به صورت مستقیم یا حداقل با دردسر کم می‌توان به دوشنبه پرواز کرد. اگر فرصت کمی دارید یا زیاد اهل ماجراجویی نیستید هواپیما برای شما شاید درست ترین گزینه باشد اما اگر محدودیت زمانی ندارید و دوست دارید در سفرتان از چیزهای هیجان انگیز بیشتری لذت ببرید سعی کنید که به صورت زمینی به تاجیکستان سفر کنید. تاجیکستان پر از راه‌هایی است که بسیار صعب العبور بوده و در ضمن دارای مناظر طبیعی و کوهستانی کم نظیریست مانند جاده M41 که شهرت جهانی دارد و سالانه بسیاری تنها برای پیمودن این راه‌ به تاجیکستان سفر می‌کنند.

 اگر می خواهید زمینی به تاجیکستان سفر کنید ادامه این راهنمای سفر به تاجیکستان را حتما دنبال کنید.

راهنمای سفر به تاجیکستان از طریق راه‌های زمینی

تاجیکستان با 4 کشور مرز مشترک دارد و اکثر آنها دارای چندین گذرگاه مرزی هستند.

قرقیزستان - برای ورود به تاجیکستان از طریق قرقیزستان 6 گذرگاه مرزی وجود دارد که 4 گذرگاه از آنها برای اتباع خارجی باز است. واضح ترین گذرگاه مرزی کیزیل آرت است که به بزرگراه پامیر وصل می‌شود. 

ازبکستان - 5 گذرگاه مرزی با ازبکستان وجود دارد که به نظر می رسد همه آنها باز است. اما اگر قصد بازدید از آن قسمت از کشور را ندارید این راه‌ها را توصیه نمی‌کنم زیرا دشواری‌های جغرافیایی زیادی دارند.

افغانستان – می‌توانید از اشکاشم، دروازه دالان واخان و بخش بسیار امن افغانستان عبور کنید. یا گذرگاه مرزی جنوب دوشنبه، که آن هم باز است اما به قندوز، بخش نه چندان امن افغانستان منتهی می شود.

چین –  از چین نیز می‌توان به تاجیکستان سفر کرد اما برای ایرانی‌ها گرفتن ویزا و هزینه‌های سفر مقرون به صرفه به نظر نمی‌رسد.

آیا سفر به تاجیکستان امن است؟

به صورت کلی آمار جنایت و قتل در این کشور بسیار پایین است. با این حال فساد اداری و پلیس در تاجیکستان یک واقعیت شناخته شده است، رشوه امری طبیعی است و کلاهبرداری های رایج بیشتر به این صورت است که پلیس به شما می گوید ویزای تاجیکستان شما مشکلی دارد یا شما را مجبور می کنند برای ورود به مکانی که بدیهی است به هزینه ورودی نیازی ندارد، هزینه پرداخت کنید اما خنده دار آنجاست که در عموم موارد با امتناع شما موضوع حل می‌شود. پلیس حتی بی مورد برای گرفتن رشوه ممکن است از شما سوال‌های بی ربط کند. گزارش‌های زیادی از این مورد در تاجیکستان مشاهده شده اما در این راهنمای سفر به تاجیکستان قصد ما تنها هشدار است با اینکه من به شخصه معتقدم احتمال این قبیل اتفاقات برای تورسیت‌های اروپایی بیشتر از ما ایرانی‌ها است.

سرعت اینترنت در تاجیکستان

نکته ای که بسیاری در راهنمای سفر به تاجیکستان فراموش می ‌کنند بازگو کنند سرعت بسیار پایین اینترنت در تاجیکستان است.

متاسفانه سرعت اینترنت در تاجیکستان بسیار پایین است و در پامیر و نواحی منتهی به کوهستان‌های عظیم اینترنت وجود ندارد.

اما به غیر از این نواحی اینترنت 3G  در تمام نقاط کشور در دسترس است. قیمت اینترنت به نسبت دیگر خدمات و اقلام مصرفی بالاست و شاید گاهی برای شارژ سیم‌کارت محلی خود به مشکل برخورد کنید.

راهنمای سفر به تاجیکستان -  غذاهای محلی

مانند دیگر کشور‌های آسیای مرکزی، غذا در سفر شما به تاجیکستان نکته بارز سفر شما نخواهد بود اما به شما قول می‌دهم که مناظری که در آن غذاهای ساده محلی را میل می‌کنید از کم نظیر ترین تجربه‌های شما باشد.

در پامیر غذای رایج آبگوشت محلی است. در رستوران‌های محلی تاجیکستان، چیزهایی مانند شیشلیک،لاگمن، سوپ رشته فرنگی؛ مانتی، کوفته گوشت چرب؛ برنج سرخ شده در چربی بره پیدا می‌شود.

مسیرهای اصلی که در تاجیکستان باید دنبال کنید

 مهم نیست در تاجیکستان به کدام شهرها سر میزنید یا مسیر پیشنهادی کدام راهنمای سفر به تاجیکستان را دنیال می‌کنید. اما اگر با وسیله نقلیه خود به تاجیکستان سفر نمی‌کنید به طور قطع باید با مارشوتکا مهمترین وسیله حمل و نقل در تاجیکستان آشنا شوید.مارشوتکا اصطلاحی است که در تمام کشور‌های شوروی سابق به مینی بوس اطلاق می شود. مارشوتکاها هم داخل و هم در بین شهرها به جا به جایی مسافر می پردازند. 

بزرگراه پامیر

راهنمای سفر به تاجیکستان خود را با معرفی یکی از رایج ترین مسیرهای مسافرتی در تاجیکستان آغاز می‌کنیم بزرگراه پامیر که توسط اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۳۰ ساخته شد، یک شاهکار معماری است که از دورافتاده‌ترین مناظری که می‌توانید تصور کنید می‌گذرد. این بزرگ‌راه به طور رسمی، از اوش (قرقیزستان) شروع می شود و به افغانستان ختم می شود، اما بزرگ ترین و زیباترین قسمت آن در تاجیکستان قرار دارد. تخمین زمانی که برای کاوش در کل مسیر و شهرهایی که در راه وجود دارد بسیار دشوار است اما اگر صادقانه بگویم حتی یک هفته هم برای کل مسیر کافی نیست  مخصوصا اگر بخواهید همه دره های فرعی، جایی که به عقیده من خیره کننده ترین مناظر در آن وجود دارد را کشف کنید.

اگر وقت ندارید، متوجه می‌شوم، اما اگر زمان دارید، در این قسمت از راهنمای سفر به تاجیکستان همه مکان‌هایی که باید در آن توقف کنید وجود دارد:

کارکول- اولین سکونتگاه بزرگ بعد از قرقیزستان است. کاراکول دارای یک دریاچه بسیار بزرگ و با چند کوه پوشیده از برف بسیار زیبا در پس زمینه است.

مرغاب - مرغاب شهر اصلی در M-41 و پایگاهی برای بازدید از مکان ها و دره های دیگر است. 

راهپیمایی گردنه گمبز کول - اگر ماشین شخصی خود را دارید، می توانید یک روز را به این مسیر اختصاص دهید، حتی شاید امکان گذراندن شب همراه با عشایر را پیدا کنید.

آلیچر- مناظر بسیار جالب، قایق‌رانی، راهپیمایی و سافاری گوسفند مارکوپولو(غرم پامیری).همچنین سردترین نقطه در آسیای مرکزی یک دریاچه زیبا در این منطقه است.

برای بیشتر مسافران، پیمودن بزرگراه پامیر و شهر‌های اطراف آن، قطعاً یکی از بهترین کارهایی است که می‌توان در تاجیکستان انجام داد.شهر‌ها و روستاهای اطراف این مسیر را  در هر راهنمای سفر به تاجیکستان و یا حتی یک نقشه معمولی می توانید بیابید. 

دره واخان

متاسفانه در بسیاری از کتاب‌های راهنمای سفر به تاجیکستان، دره واخان را به عنوان بخشی از بزرگراه پامیر (M-41) طبقه بندی کرده اند که کاملاً اشتباه است زیرا آنها 2 مکان کاملا متفاوت هستند.

در واقع برای رسیدن به دره واخان باید جاده پامیر را ترک کرده و چندین کیلومتر به سمت افغانستان حرکت کنید. دره واخان یکی از مکان های دیدنی در کل آسیای مرکزی و به نظر من دیدنی‌ترین مکان در سفر به تاجیکستان است.

دره یا دالان واخان علاوه بر اینکه بستر مناظر جذاب و خیره کننده ای است. واخان به عنوان مرز باستانی بین شمال آسیا و جنوب آسیا و در مسیر جاده ابریشم شناخته می‌شود که از بسیاری از قلعه های مستقر در کنار جاده ابریشم قابل مشاهده است. تمامی این عوامل بر اهمیت تاریخی این منطقه می‌ افزاید. حتی در قرن بیستم، دره واخان مرز بین اتحاد جماهیر شوروی و افغانستان را مشخص می‌کرد و تانک های شوروی از اینجا برای حمله به افغانستان در دهه ۷۰ استفاده کردند.

توقف گاه‌هایی که این راهنمای سفر به تاجیکستان  در دره واخان به شما توصیه می‌کند شاید همه آنها نباشد اما سعی بر آن دارد تا برجسته ترین آنها را برشمارد. این آمادگی شما برای ماجراجویی است که مسیر نهایی را مشخص خواهد کرد.

لنگر- اولین سکونتگاه بزرگی که در مسیر شماست لنگر نام دارد. نمی‌خواهم در این راهنمای سفر به تاجیکستان از کسی بدگویی کنم اما رفتار مردم لنگر با مسافران بیشتر شبیه یک مشتری است تا مسافری که به کشور آنها پا گذاشته است.

لنگر از لحاظ طبیعی بسیار زیباست با این وجود برای اینکه راحت تر بتوانید جایی برای اقامت پیدا کنید توصیه می‌کنم چند کیلومتر دیگر پیش بروید و خود را به هیسور برسانید، روستایی اصیل با چشم اندازهای زیبا و مکان‌های زیاد و به صرفه برای اقامت.

ورانگ- یکی دیگر از روستاهای قدیمی منطقه و دارای یک معبد باستانی بودایی است که حتما ارزش چند ساعت توقف را دارد.

یامچون - چشمگیرترین قلعه در واخان که هندوکش افغانستان را در پس زمینه خود دارد.همچنین دارای چند چشمه آب گرم معروف است که اعتقاد بر این است که فواید باروری دارد.

قلعه کاخا - دومین قلعه معروف پس از یامچون  نیز چشم اندازهای عالی به افغانستان دارد.

اشکاشم- شهر اصلی در دره واخان است. قبلاً بازار افغانستانی‌ها را در این سرزمین برگذار می‌کردند که موقتا در سال‌های گذشته تعطیل بوده است.

خوروگ- در شرایطی که شاید چند روز با سطل حمام دوش گرفته باشید یا از بوته‌ها به عنوان توالت استفاده کرده باشید تنها غذایی که در غذا فروشی‌ها میشناختید شورپو (آبگوشت محلی) بوده و حتی اینترنت نداشته اید، رسیدن به خوروگ احساس خوبی به شما خواهد داد. با این که شهر زیاد بزرگ نیست اما بازار محلی خوبی دارد که می توانید بسیاری از مواد غذایی که در بزرگراه پامیر در دسترس نبود را در سوپرمارکت‌های این شهر پیدا کنید.

جاده دوشنبه مسیری بسیار طولانی است، با اینکه تنها ۵۱۸ کیلومتر درازا دارد با تاکسی حدود ۱۲ ساعت طول می کشد و بیش از یک میلیون تومان هزینه دارد این جاده واقعاً بد است، اما در عین حال زیبایی و جذابیت‌های خاص خود را دارد.

مسیر‌های منتهی به دوشنبه به نسبت وسایل نقلیه موجود بسیار شلوغ است. پس اگر می‌خواهید برای پیدا کردن تاکسی یا مارشوتکا با مشکل روبه‌رو نشوید صبح قبل از ساعت ۷ باید در محل استقرار تاکسی‌ها حضور داشته باشید.

 دوشنبه 

پایتخت تاجیکستان مکان دیگری برای استراحت چند روزه شما است که در این راهنمای سفر به تاجیکستان گنجانده شده است، دوشنبه دارای کافه‌هایی با قهوه سنتی و رستوران‌های متنوع است که می‌توانید شب‌ها در آنها وقت بگذرانید.

چیزی که در مورد دوشنبه دوست داشتنی است این است که اولین آشنایی شما با تاجیکستان واقعی خواهد بود، زیرا اکثر مردمی که در قسمت شرقی ملاقات کردید قرقیز، واخی یا پامیر هستند، بنابراین تفاوت قابل توجهی را با مردمی که در اینجا زندگی می کنند مشاهده خواهید کرد، به خصوص در نحوه زندگی. لباس‌های زنان و مردان محلی و شیوه و زبان سخن گفتن. در ضمن بازار اصلی و پارک رودکی را که دومین میله پرچم بلند دنیا را در خود جای داده است، فراموش نکنید.

بیشتر بخوانید: تاجیکستان دوشنبه

 پنجاکنت و کوه‌های فان

 این کوه ها با اینکه به اندازه دره های اطراف بزرگراه پامیر خیره کننده نیستند،اما در نوع خود بسیار زیبا هستند و مزیت اصلی آنها این است که بر خلاف پامیر، جمعیت زیادی دارند و مملو از چندین روستای کوچک هستند که در آن مردم تاجیک تبار و فارسی زبان زندگی می کنند.

بنابراین، بازدید از کوه های فان فرصتی عالی برای کشف زندگی واقعی روستایی تاجیکستان است، بسیار متفاوت از هر چیزی که در طول سفر خود از تاجیکستان دیده اید.

اکثر مردم برای بازدید از دریاچه اسکندرکول به کوه های فان می آیند، اما من توصیه می‌کنم به منطقه اطراف پنیاکنت هم سری بزنید و از هفت دریاچه دیدن کنید. پیاده‌روی برای دیدن هفت دریاچه از پنجاکنت شروع می‌شود و از چندین روستای کوچک می‌گذرد که می‌توانید در آن‌ها اقامتی کوتاه داشته باشید.

خجند 

خجند  تاجیکستان در اصیل ترین شکل آن است و یکی از قدیمی ترین شهرهای آسیای مرکزی، با بیش از ۲۵۰۰ سال سابقه به شمار می‌رود. این شهر دومین شهر بزرگ کشور است که ارزش های سنتی خود را حفظ کرده است. اما به دلیل مذهبی بودن مردم و نزدیکی به مرز تاشکند معمولا در هر راهنمای سفر به تاجیکستان که مطالعه کنید این شهر را بیشتر به یک نقطه ترانزیتی معرفی می‌کنند. اما به نظرم در حق این شهر اجحاف شده است و شاید ارزش استقرار برای یک روز را داشته باشد.

 آخرین کلام

تاجیکستان کشوری پهناور و مرتفع با گونه گونی فرهنگی و قومیست. سخن گفتن در مورد همه ابعاد سفر و زندگی در تاجیکستان شاید آنقدرها هم آسان نباشد اما تاجیکستان جایی است که در آن می‌توان روزها و هفته‌ها را در باغستان‌های خوش آب و هوا گذراند یا در سخت و دورترین مناطق دنیا با سرما دست و پنجه نرم کرد. توصیه نهایی راهنمای سفر به تاجیکستان من این است که به تاجیکستان به عنوان یک منطقه توریستی نگاه نکنید. تاجیکستان مکانی برای عبور از سختی ها و شاید دوباره روبه‌رو شدن با خود باشد.