گور دختر آرامگاه ناشناخته

ویژگی‌های بنای گور دختر

گور دختر یک بنای اسرارآمیزی است که در شهر برازجان استان بوشهر واقع شده، بر اساس احتمالات این بنا را آرامگاه مادر کوروش (ماندانا) و یا خواهر کوروش (آتوسا) می‌دانند. همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، گور دختر شباهت زیادی به مقبره کوروش در پاسارگاد دارد.

این بنای مستطیل شکل، به ارتفاع 4.45 متر و بامی شیروانی از تخته‌های سنگی کرم رنگ و بزرگ ساخته شده‌است. بنای گور دختر یک اتاقک کوچک است که بر روی سکویی سه طبقه با بلوکه‌های سنگی قرار گرفته، پایین‌ترین پله این بنا، بر روی زمین طولی برابر با 5.10 و عرض 4.40 متر دارد. ارتفاع هریک از سنگ‌های پلکانی آن که به صورت سه طبقه بر روی هم قرار گرفته‌اند، 34 سانتی متر است. پس از طی کردن پله‌های سنگی همانطور که گفته شد به اتاقکی به ابعاد 3.40*2.95*2.30 متر می‌رسید که ضخامت دیوارهای سنگی آن به صورت تقریبی 75 سانتی متر است.

بنای مستطیل شکل گور دختر از 22 قطعه سنگ ساخته شده‌ و سنگ‌های آن به صورت ابتدایی برش خورده و بر روی هم قرار گرفته‌اند.

تمامی سنگ‌های این بنای 22 تکه، همچون مقبره کوروش بدون ملات و تنها با بست‌های دم چلچله‌ای فلزی به یکدیگر نصب شده‌اند.

بر بالای مقبره یک قاب کوچک طراحی شده که به احتمال قوی کتیبه‌ای درون آن قرار داشته، درون بنا یک حوضچه‌ی کوچک طراحی شده‌است. ورودی این بنا به ابعاد 90*70 سانتی‌متر است و آنطور که از ظاهرش هویداست هیچ گونه قفل و بست سنگی در آن وجود نداشته‌است.

روایت‌های مختلف در مورد بنای گور دختر

در مورد گور دختر، داستان‌های متفاوتی رایج است. «لویی واندربرگ » بلژیکی اولین فردی بود که در سال 1339 هجری شمسی این بنا را کشف کرد. ایشان معتقد بود که گور دختر بنای متعلق به جد کوروش (کوروش یکم یا چیش‌پیش) است و قدمت آن به سال‌های 640 تا 675 پیش از میلاد بر می‌گردد. اما یکی از باستان‌شناسان بزرگ ایران به نام «علیرضا شهبازی» این بنا را آرامگاه کوروش کوچک دانست که در سال 401 قبل از میلاد مسیح درگذشته‌است.

تنها مسئله‌ای که تمامی باستان شناسان در مورد گور دختر با آن هم نظر هستند، سلسله پادشاهی این بناست که متعلق به دوران پادشاهی هخامنشی است.

در مورد هویت این بنا روایت‌های متعددی وجود دارد، اما دو حدس از همه پررنگ‌تر و قوی‌تر است. عده‌ای آن را آرامگاه ماندانا مادر کوروش دانسته که در سال‌های 559 تا 584 پیش از میلاد زندگی می‌کرده و عده‌ای دیگر این بنا را متعلق به خواهر کوروش یعنی آتوسا می‌دانند که در سال‌های 475 تا 550 پیش از میلاد مسیح زندگی می‌کرده‌است.

تاریخ احداث بنای گور دختر

همانطور که بارها اشاره شد، تاریخ احداث این بنا به طور مشخص معلوم نیست. تنها نکته‌ای که باستان‌شناسان به آن اشراف کامل دارند، این است که از زمان داریوش بزرگ به بعد، شیوه تدفین به یک شکل انجام می‌شده‌است. قبرها بیشتر در  کوه و به صورت دخمه ساخته می‌شدند و اجساد در آن‌ها قرار می‌گرفتند. برخی از دخمه‌ها همچون آرامگاه داریوش گنجایش چندین جسد را داشته، بگونه‌ای که 9 قبر و آرامگاه در آن قرار دارند.

تنها آرامگاهی که سبک و سیاق آن با بقیه متفاوت است و تنها یک جسد در آن قرار دارد، آرامگاه کوروش کبیر است و گور دختر تنها بنای مشابه آن است. تفاوت عمده این دو بنا با یکدیگر در ابعاد و جزییات کلی معماری آن‌هاست. بنای گور دختر برش‌ها و جزییات معماری‌اش ابتدایی‌تر است. اگر این بنا بعد آرامگاه کوروش ساخته می‌شد، قطعا برش‌ها و... تمیزتر و حرفه‌ای‌تر انجام می‌گرفت. همین امر نشان می‌دهد که گور دختر قبل از بنای کوروش در پاسارگاد ساخته شده‌است.

گور دختر در سال 1376 در فهرست آثار ملی ایران در آمده‌است.

سخن آخر

همانطور که بارها اشاره شد در مورد زمان دقیق و فردی که در این آرامگاه دفن شده اختلاف نظر زیادی وجود دارد. اما در نهایت «علی اکبر سرفراز» با تحقیقات مفصلی که در سال‌های 1380 و  1382 انجام داد، به این نتیجه رسید که این آرامگاه متعلق به شاهان اولیه یعنی کوروش اول یا چیش‌پیش بوده و مقبره‌ای که در بالای آن قرار دارد متعلق به مادر کوروش بزرگ ایران است.

با توجه به مطالب ارائه شده متوجه شدید، بنای گور دختر یکی از دیدنی‌های استان بوشهر است که در سفر به این منطقه می‌توانید آن را از نزدیک تماشا کنید این بنای تاریخی در جاده برازجان به کازرون در ناحیه ارم از شهر دشتستان و در دشتی به نام «پشت پر» واقع شده‌است.