مهمترین جاهای دیدنی سمرقند

سمرقند، واقع در قلب آسیای مرکزی، از دیرباز به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و جذاب‌ترین شهرهای جهان شناخته می‌شود. این شهر با پیشینه‌ی غنی و میراث فرهنگی خیره‌کننده، هر ساله گردشگران بسیاری را از سراسر دنیا به خود جذب می‌کند. در این مطلب از وبلاگ آرند تور قصد داریم شما را به سفری در دل تاریخ و فرهنگ این شهر ببریم و جاهای دیدنی سمرقند را به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید.

تور ازبکستان

میدان ریگستان (Registan Square)

میدان ریگستان، از محبوب‌ترین جا‌های دیدنی سمرقند است و قلب این شهر باستانی محسوب می‌شود. این میدان با معماری باشکوه خود شهرت جهانی دارد و هیچ سفری به سمرقند بدون گذراندن حداقل چند ساعت در اینجا کامل نمی‌شود. در این میدان سه مدرسه وجود دارد. هر مدرسه دارای در ورودی منحصربه‌فرد، کاشی‌کاری‌های رنگارنگ زیبا و دو سردر باشکوه است.

این میدان در سال ۲۰۰۱ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. در گذشته این مکان پرجنب‌وجوش جایی بود که همه در آنجا جمع می‌شدند، امروزه نیز این میدان به همان اندازه شلوغ است و گردشگران به‌صورت مستقل یا با تور از آن بازدید می‌کنند. بهتراست صبح زود یا اواخر روز از این جاذبه دیدن کنید تکه خلوت‌تر است و برای عکاسی نیز مناسب‌تر است.

مدرسه الغ‌بیگ (Ulugh Beg Madrasa)

مدرسه الغ‌بیگ، به‌عنوان بخشی از مجموعه باشکوه میدان ریگستان، از زیباترین و مهم‌ترین جاهای دیدنی سمرقند محسوب می‌شود. این مدرسه که بین سال‌های ۱۴۱۷ تا ۱۴۲۰ توسط الغ‌بیگ در دوران سلسله‌ی تیموری ساخته شد، یادآور اهمیت علم و دانش در کنار قدرت سیاسی است. الغ‌بیگ دانشمندی بر تخت پادشاهی بود و از اخترشناسان برجسته‌ی زمان خود به شمار می‌رفت.

 او همچنین حامی بزرگی برای علم، هنر و آموزش بود. مدرسه‌ی الغ‌بیگ در قرن پانزدهم میلادی، از بهترین دانشگاه‌های اسلامی به شمار می‌رفت. بنای مدرسه دارای حیاط مرکزی است و یک مسجد، تالارهای سخنرانی و حجره‌ها در اطراف حیاط قرار دارند. البته امروزه در طبقه‌ی همکف اطراف حیاط، مغازه‌هایی برای خرید سوغات ازبکستان وجود دارد.

مدرسه شیردار (Sher-Dor Madrasah)

مدرسه شیردار در فاصله‌ی بین سال‌های ۱۶۱۹ تا ۱۶۳۶ بر روی خرابه‌های خانقاه الغ‌بیگ بنا شد. این مدرسه که به دستور حاکم سمرقند در قرن هفدهم، ساخته شده از دیگر جاهای دیدنی سمرقند در میدان تاریخی ریگستان است. نام این بنا به معنی «مدرسه‌ی شیرها» است.

این نام‌گذاری به خاطر نقش موزاییکی در بالای سردر ورودی آن است که به «تیگران» شهرت دارد. این مدرسه درست روبروی مدرسه‌ی الغ‌بیگ قرار دارد و جالب است که بدانید بین این دو بنا ۲۰۰ سال اختلاف سنی وجود دارد. طرح کلی مدرسه بسیار شبیه به مدرسه‌ی الغ‌بیگ است، اما از نظر معماری مدرن‌تر محسوب می‌شود.

مدرسه طلاکاری (Tilya Kori Madrasa)

یکی دیگر از جاهای دیدنی سمرقند، مدرسه طلاکاری (تیلیا-کاری) است. این مدرسه آخرین مدرسه‌ای است که در میدان ریگستان ساخته شد و تاریخ احداث آن به سال‌های ۱۶۴۶ تا ۱۶۶۰ بازمی‌گردد. مدرسه طلاکاری به‌عنوان بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین سازه‌ی میدان ریگستان شناخته می‌شود.

این نام‌گذاری به خاطر تزئینات طلاکاری مجلل گنبد مسجد آن است. به‌محض ورود، طلایی‌های گنبد را خواهید دید – تزئینات آن، آن‌قدر باشکوه هستند که خیره‌کننده‌اند. در قرن هفدهم، این مسجد، بزرگ‌ترین مسجد سمرقند بود. تا قرن نوزدهم، از این مسجد-مدرسه استفاده می‌شد، اما از ابتدای قرن بیستم، به‌عنوان یک بنای تاریخی شناخته شد.

گور امیر (Gur Emir Mausoleum)

گور امیر یا آرامگاه شاه از دیگر جاهای دیدنی سمرقند است که مقبره‌ تیمور لنگ، فاتح مغول قرن چهاردهمی و دیگر اعضای خانواده‌اش در آن قرار دارد. ساخت آن در سال 1404 تکمیل شد و در اصل برای نوه تیمور، محمدشاه در نظر گرفته شده بود، اما به فاصله کوتاهی تیمور نیز درگذشت و پس از مرگ در سال 1405 در همین‌جا دفن شد.

این بنا با گنبد کاشی‌کاری آبی چشمگیر و فضای داخلی زیبا و آراسته شده با ارابسک های فیروزه ای و کتیبه های طلایی با وجود چالش‌های ناشی از زمان و بلایای طبیعی، همچنان با معماری خیره‌کننده خود مکانی باشکوه است به‌خصوص تماشای آن از بیرون، پس از تاریکی هوا را از دست ندهید که زیبایی خاصی دارد.

آرامگاه شاه ‌زنده (Shah-i-Zinda Necropolis)

مجموعه آرامگاهی شاه زنده مجموعه‌ای عظیم است که طی ۸ قرن (از قرن یازدهم تا نوزدهم) شکل گرفته است. این مجموعه شامل معابد، آرامگاه‌ها و بناهای آیینی مختلف است. در این مجموعه ۱۱ آرامگاه وجود دارد که در امتداد یک خیابان باریک قرون‌وسطایی قرار گرفته‌اند. این آرامگاه‌ها در قرن‌های ۱۴ و ۱۵ و به‌طور متوالی ساخته شده‌اند و محل دفن افراد سلطنتی و اشراف قدیم هستند.

 افراد مهم زیادی در اینجا دفن شده‌اند، از جمله قثم بن عباس، پسرعموی پیامبر اسلام کاشی‌کاری‌های غنی و موزاییک‌های هر آرامگاه با دیگری متفاوت است و این مجموعه را به یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی سمرقند تبدیل می‌کند. همچنین در این مجموعه چاه عمیقی قرار دارد که مردم برای دعا کردن به سر آن می‌روند. حتماً زمان کافی برای دیدن این مجموعه اختصاص دهید چون گوشه‌کنار آن پر از جزییات تماشایی است.

مسجد بی‌بی خانم (Bibi-Khanym Mosque)

مسجد بی‌بی خانم در سمرقند که به دستور تیمور (گورکانی) در حدود سال‌های ۱۳٩٩ تا ١٤٠٤ برای همسرش ساخته شد، از دیگر جاهای دیدنی سمرقند است. این مسجد که زمانی در میان بزرگ‌ترین مساجد جهان قرار داشت، با طرح چهار ایوانِ منحصربه‌فرد با حیاط وسیع، ورودی باشکوه و کاشی‌کاری‌های ظریف نماد پیشرفت‌های معماری آن دوره بود.

علیرغم متحمل شدن خسارت قابل توجه در اثر زلزله در قرن نوزدهم و زوال متعاقب آن، تلاش‌های گسترده‌ای برای مرمت، به‌ویژه پس از استقلال ازبکستان در سال 1991 انجام شد که شکوه سابق آن را به‌عنوان نمادی تاریخی از معماری اسلامی به آن بازگرداند.

بازار سیاب (Siyob Bazaar)

یکی دیگر از جاهای دیدنی سمرقند بازار سیاب است. این بازار قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازار در سمرقند است و در مجاورت مسجد بی‌بی ‌خانم قرار دارد. بازار با گذشت زمان نوسازی شده است، اما همچنان جذابیت منحصربه‌فرد خود را حفظ کرده است.

بعد از بازدید از مسجد بی‌بی ‌خانم می‌توانید به سمت بازار بروید. در بازار با انواع بوهای خوش و میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ زیادی روبرو خواهید شد که بسیار جذاب است. این بازار سرپوشیده است و می‌توانید در هر آب و هوایی از آن بازدید کنید. بخش صنایع‌دستی آن بسیار چشمگیر است و می‌توانید از نزدیک شاهد هنرمندان و صنعتگران در حین کار باشید و در صورت تمایل سوغاتی تهیه کنید. فقط چانه زدن را فراموش نکنید.

رصدخانه الغ‌بیگ (Ulugh Beg Observatory)

رصدخانه الغ‌بیگ که در بالای تپه‌ای در حومه سمرقند قرار دارد، جایگاه بسیار مهمی در میان جاهای دیدنی سمرقند دارد. این بنا توسط الغ‌بیگ، اخترشناس و نوه امیر تیمور ساخته شده است. هر چند مکانی ساده و کوچک است، اما برای انجام مشاهدات و محاسبات نجومی بسیار اهمیت داشته است.

الغ‌بیگ در سال ۱۴۲۴ ساخت رصدخانه را آغاز کرد که در سال ۱۴۲۹ تکمیل شد و در آن زمان از بهترین رصدخانه‌های جهان اسلام به شمار می‌رفت. متأسفانه پس از مرگ الغ‌بیگ در سال ۱۴۴۹، این رصدخانه توسط متعصبان مذهبی تخریب شد و برای صدها سال زیر خاک مدفون بود تا در سال ۱۹۰۸، توسط باستان‌شناس ازبک/روسی دوباره کشف شد و امروزه میتوانید از این بنا دیدن کنید.

سایت تاریخی افراسیاب (Afrosiab Site)

مجموعه تاریخی افراسیاب یکی از بزرگ‌ترین محوطه‌های باستانی جهان است. آنچه زمانی یک شهر باستانی بود، اکنون تنها تپه‌ای از خاک است، اما همچنان از جاهای دیدنی سمرقند است که ارزش بازدید را دارد. این شهر باستانی از ۵۰۰ سال قبل از میلاد تا ۱۲۲۰ پس از میلاد مسکونی بوده است اما در قرن سیزدهم توسط مغول‌ها ویران شد.

افراسیاب قدیمی‌ترین بخش شهر باستانی سمرقند است و وسعتی در حدود ۲۲۰ هکتار دارد. اگر این موضوع برایتان جالب است، حتماً با یک راهنما از این سایت دیدن کنید تا محوطه و تاریخچه آن را برایتان توضیح دهد. همچنین موقع پوشیدن کفش مناسب را فراموش نکنید چون زمین می‌تواند ناهموار باشد.

موزه افراسیاب (Afrosiab Museum)

موزه افروسیاب سمرقند، واقع در محوطه تاریخی افراسیاب، به تاریخ گسترده این شهر باستانی قبل از تخریب آن توسط مغول ها در اوایل قرن سیزدهم اختصاص دارد. موزه افراسیاب دارای ۵ اتاق اختصاصی برای دوره‌های مختلف زندگی در قلعه افراسیاب است نه‌تنها اطلاعاتی در مورد شهر افراسیاب دارد، بلکه داستان تأسیس سمرقند را نیز توضیح می‌دهد.

در سال ۱۸۹۴، باستان‌شناسان این محوطه را حفاری کردند و اشیاء عتیقه مختلفی را پیدا کردند و از آن زمان تاکنون اشیاء بیشتری کشف شده است. از شمشیر و سفال گرفته تا جواهرات، بیش از 20.000 اثر هنری منحصربه‌فرد در این موزه به نمایش گذاشته شده است. اگر عاشق تاریخ هستید، این موزه از جاهای دیدنی سمرقند است که نباید از دست بدهید.

مسجد حضرت خضر (Hazrat Khizr Mosque)

مسجد حضرت خضر بر فراز تپه‌ای در حاشیه افراسیاب قرار دارد به دلیل موقعیت مکانی‌اش، چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای به شهر سمرقند خواهید داشت. از مناره این مسجد می‌توانید نماهایی از مسجد بی‌بی ‌خانم، شاه زنده و افراسیاب را ببینید.

در گذشته، در همین مکان، مسجدی از قرن هشتم وجود داشت، اما در قرن سیزدهم توسط چنگیز خان به آتش کشیده شد. این مسجد در سال ۱۸۵۴ بازسازی شد و در دهه ۱۹۹۰ مرمت گردید. این مسجد یکی از جدیدترین و زیباترین مساجد سمرقند است و با چشم‌انداز خیره‌کننده‌ای که فراهم می‌کند از جاهای دیدنی سمرقند به شمار می‌رود.

مقبره خواجه عبد درون (Khodja Abdi Darun Shrine)

مقبره خواجه عبد درون اگرچه به‌اندازه مشهورترین جاهای دیدنی سمرقند مورد بازدید قرار نمی‌گیرد، اما مکانی با اهمیت تاریخی و معنوی است که شایسته توجه است. این بنا در قرن دوازدهم ساخته شده و در قرن‌های پانزدهم و نوزدهم مرمت شده است و بیش از ۴۰۰ سال است که به‌عنوان یک مدرسه دینی فعال بوده است.

مقبره دارای ستون‌های تزیین‌شده زیبا، ایوان‌های دلنشین و حوضی در مرکز حیاط است و در فاصله 30 دقیقه پیاده‌روی از میدان ریگستان در خیابان صدرالدین عینی واقع شده است. اگر به دنبال مکان گردشگری خلوت و آرامی در سمرقند هستید، این مکان برای شما مناسب است.

آرامگاه امام بخاری (Imam Bukhari Mausoleum)

آرامگاه امام محمد بخاری که در ۲۵ کیلومتری شهر قرار دارد، یکی دیگر از جاهای دیدنی سمرقند است که در سفر خود نباید بازدید از آن را از دست بدهید. این مجموعه آرامگاه یکی از برجسته‌ترین علمای اسلام را در خود جای داده است.

علاوه بر آرامگاه، شامل مساجد، کتابخانه و حتی هتلی برای زائران نیز می‌شود. آرامگاه امام بخاری به‌عنوان یکی از اماکن مهم اسلامی در سمرقند اغلب توسط مسلمانان به‌عنوان بخشی از یک «حج» کوچک یک روزه که شامل آرامگاه‌های روح آباد و شاه زنده نیز می‌شود، مورد زیارت قرار می‌گیرد.

مقبره روح آباد (Rukhobod Mausoleum)

این آرامگاه که در سال ۱۳٨۰ توسط تیمور ساخته شده، در میدان ریگستان قرار دارد و قدیمی‌ترین بنای یادبود باقی‌مانده در سمرقند است. هر چند متأسفانه امروزه چیز زیادی برای دیدن وجود ندارد؛ اما هنوز هم جزو جاهای دیدنی سمرقند به شمار می‌رود.

این آرامگاه بر فراز قبر برهان الدین ساغرچی ساخته شده است که به خاطر گسترش اسلام در میان عشایر ترکستان شرقی شهرت داشته است. هر چند بنای این سازه تک گنبدی در مقایسه با آرامگاه‌های گور امیر و آق سرای که در نزدیکی آن قرار دارند، بسیار ساده به نظر می‌رسد اما مقصدی جذاب هم برای زائران و گردشگران است.

سخن آخر

در این مطلب ۱۵ تا از بهترین جاهای دیدنی سمرقند را به شما معرفی کردیم. سمرقند، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای جهان، داستان‌های بسیاری را از فرهنگ‌ها، تمدن‌ها و امپراتوری‌های گذشته را در خود جای داده است. امیدواریم در سفر به جاهای دیدنی ازبکستان، فرصت بازدید از جاذبه های سمرقند را دست ندهید و از زیبایی‌های این مقصد گردشگری بهره‌مند شوید.

سؤالات متداول

سمرقند کجاست؟

سمرقند شهری در جنوب شرقی ازبکستان و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای آسیای مرکزی است.

مهم‌ترین جاذبه‌های سمرقند چه هستند؟

میدان ریگستان، مسجد بی‌بی خانم، رصدخانه الغ‌بیگ و مقبره شاه زنده از بهترین جاهای دیدنی سمرقند هستند.

بهترین زمان برای بازدید از سمرقند چه وقتی است؟

بهترین زمان سفر به سمرقند فصل بهار و پاییز است. در این فصول هوا مطبوع و خوشایند است.