منارجنبان اصفهان، بنایی که می‌لرزد اما استوار می‌ماند!

تور اصفهان

اگر به دنبال دیدن جاهای دیدنی اصفهان هستید، بازدید از منارجنبان را فراموش نکنید. این بنا در سال 716 هجری قمری ساخته شده و عارفی به نام «عمو عبدالله کارلادانی» در آن آرمیده‌است. نکته جالب و بسیار دیدنی منارجنبان این است که  با حرکت دادن یکی از مناره‌های 17.5 متری، مناره دیگر، کل ساختمان و حتی مقبره حرکت می‌کنند، در سفر به اصفهان می‌توانید از این بنای تاریخی دیدن کنید.

وبلاگ آرندتور در نظر دارد در یک مقاله کوتاه، اما جامع در مورد ویژگی بنای منارجنبان، معماری منارجنبان و تاریخچه احداث آن با شما سخن بگوید. پس با ما همراه باشید.

در مورد واژه منارجنبان چه می‌‌دانید و آیا منارجنبان‌های دیگر نیز در ایران داریم؟

منارجنبان به معنی قابلیت تکان خوردن مناره‌هاست. ویژگی منارجنبان اصفهان تکان خوردن بنا و دو مناره آن است. از مشهورترین منارهای جنبان ایران می‌توان به منار جنبان اصفهان، منار جنبان اردکان، مسجد جامع نیشابور (شهر کهن) اشاره کرد.

در کشورهای دیگر از جمله عراق و عربستان نیز منارجنبان‌هایی وجود دارد و تنها این ویژگی در معماری ایران نیست، اما منارجنبان اصفهان شهرتی جهانی دارد.

در مورد ویژگی‌ها منارجنبان اصفهان و تاریخچه آن چه می‌دانید؟

منارجنبان اصفهان به صورت دو مناره بلند 17.5 متری با پهنای 9 متری هستند. این بنا که شهرت جهانی دارد در زمان محمد خدابنده الجایتو ساخته شده و هنوز هم استحکام و قدرت خود را حفظ کرده‌است و به شدت از آن محافظت می شود. ساخت آن از قرن هشتم هجری شروع شده و این دو مناره بر سقف بنایی گنبدی شکل با کاشی‌های لاجوردی قرار گرفته‌اند. همانطور که اشاره شد، یکی از عارفان به نام عمو عبدالله کارلادانی در اینجا دفن شده‌است که بر روی سنگ قبر آن سال 716 هجری قمری حک شده که نشان از دوره سلطان محمد خدابنده دارد.

منارجنبان اصفهان در سال 1312 در  فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

از داخل ایوان باید به وسیله یک پلکان مارپیچ تا پشت بام و مناره‌ها بالا رفت. پهنای مناره منارجنبان باریک بوده و تنها یک نفر می‌تواند از پله‌ها بالا برود. در سالیان گذشته بازدیدکنندگان مدام مناره‌ها را تکان می‌دادند. اما امروزه هر نیم ساعت یک نفر از راهنمایان در بالای مناره وجود دارد و او می داند که چگونه و چه میزان مناره را تکان داد تا به کل بنا آسیب کمتری برسد. این فرد یکی از مناره‌ها را تکان می ‌دهد با حرکت یک مناره نه تنها مناره روبرو بلکه کل ساختمان و حتی مقبره عمو عبدالله کارلادانی نیز حرکت می‌کند.

سبک معماری منارجنبان اصفهان، سبک مغولی است.

منارجنبان چگونه کار می‌کند؟

در ساخت این بنا از مصالح سبک استفاده شده و علاوه براین فاصله بین این دو مناره با هم یک اندازه بوده و ارتفاع آنها از سطح زمین نیز کم است. در نتیجه به راحتی با حرکت یک مناره، مناره دیگر و کل ساختمان به حرکت در می‌آید. البته نشانه‌هایی در بنا قرار داده شده که شما با وجود آنها نیز به حرکت مناره‌ها و ساختمان پی ببرید. برای مثال، روی هر دو مناره منگوله‌هایی قرار داده‌اند که با حرکت مناره به تکان دربیایند و راحت‌تر بیننده متوجه حرکت مناره‌ها می‌شود. وجود کاسه آب بر روی مقبره عمو عبدالله کارلادانی نیز از جمله نشانه‌هاست که شما را متوجه این لرزش می‌کند.

کل منارجنبان‌‌های جهان در یک بازه زمانی سی ساله در دوره تیموریان ساخته شده‌اند.

اما علت حرکت دو مناره و بنا، استفاده از پدیده فیزیکی تشدید است که آن را جذاب‌تر کرده‌است. آقای «حمید شاهین پور» سرپرست کمیته پژوهشی انجمن فناوری‌های بومی ایران برای درک بیشتر این مسئله می‌گوید:« هنگامی که دو نخ مشابه با طول مساوی داشته باشیم و انتهای این نخ‌ها را به یک نخ افقی ببندیم دو آونگ کاملاً مشابه حاصل می‌شود. حال اگر یکی از نخ‌ها به نوسان در آید دیگری هم شروع به نوسان می‌کند. اما اگر یکی از نخها بلندتر شود در صورت نوسان، نخ دیگر دچار نوسان نمی‌شود. حال اگر وزن یکی با دیگری متفاوت باشد باز هم نوسان یکی منجر به اختلال در نوسان دیگری می‌شود. بر همین اساس می‌توان نتیجه گرفت که، ارتعاش یک مناره می‌تواند به مناره‌های بعدی هم منتقل شود.» دو شیار 3 سانتی متری روی مناره‌ها وجود دارد که ساختمان حول آن دو شیار تکان می‌خورد. این امر علاوه بر سبکی مصالح از جمله مواردی است که به راحتی باعث حرکت بنا شده و یکی از شاهکارهای معماری اسلامی است.

روی منارجنبان تا به امروز کسی کار آزمایشی انجام نداده‌است.

موقعیت منارجنبان اصفهان در کجا قرار دارد؟

در گذشته منارجنبان از شهر جدا بود و در روستایی به نام «کارلادان» قرار داشت. اما امروزه با گسترش شهر این بنا در قسمت غرب اصفهان واقع شده است. ساعت کار و بازدید از منارجنبان 9 الی 16:30 ساعت تکان دادن مناره‌ها: 10:30، 12 و 13:30هر روز و 15 الی 16:30 در نیمه دوم سال