خوزستان شوش شوشتر لرستان نوروز 97 VIP

استان خوزستان

تور خوزستان به مقصدی سفر خواهد کرد که حدود پنج هزار سال پیش از میلاد محل سکونت اولیه (اقوام عیلامی) بود.  این منطقه  در دوران باستان به ویژه در دوره حکومت هخامنشیان به دو بخش شمال و شمال شرقی و بخش جنوبی تقسیم شده بود. بخش شمالی که شامل کوهستان ها و جنگل های فراوانی بود (انشان یا انزان) نامیده می شد و بخش جنوبی که عیلام نام داشت دارای آب و هوای گرم و مرطوب دشت های حاصلخیز و جلگه ای بود که به قاره ای کوچک شبیه بود. (استرابون) جغرافی دان عهد باستان خوزستان را از حاصلخیز ترین جلگه های جهان می دانست. وجود رودخانه های فراوان در دشت ها امکان کشاورزی و آبادانی را در این منطقه میسر می ساخت و بر همین اساس بود که عده ای نام این سرزمین را هند یا اند به معنی جایی با آب های فراوان گذاشته بودند. در کتاب مجمع التواریخ و القصص خوزستان به نام جوستان و حبوجستان و اجار آمده است که به نظر می آید برگرفته از زبان پهلوی با عناوین حبوجستان و حوجستان است. از سوی دیگر یاقوت حموی واژه خوز را با نام های خوز و هوز و اهواز و هویزه هم ریشه می داند. اهواز معرف واژه اواز و اوجا نیز هست که در کتیبه داریوش بیستون آمده و این نام در کتیبه نقش رستم خواجا یا خوجا حک شده که هزار سال پیش مرکز حکومت نشین استان خوزستان بود. ابن منظور در کتاب لسان العرب -711 ه.ق می نویسد: خوز قوم یا قبیله ای از مردم عجم هستند. کلمه ی (خوز) را به معنی شکر و نیشکر نیز معنا می کنند و علت آن خاک حاصلخیز و بارور خوزستان برای رشد این گیاه بوده و بهترین محصول نیشکر در این منطقه بدست می آمد. پس از حکومت هخامنشیان در دوران اشکانی ساسانی و تمام دوران حکومت اسلامی شوشتر مرکز حکومتی خوزستان بود. اما در سال 1303 در پی شیوع بیماری و با در شوشتر مرکز حکومتی خوزستان به مدت یک سال به دزفول و سپس به اهواز منتقل شد و تاکنون نیز اهواز است. این استان از 31 شهریور 1359 تا آخرین روز جنگ ایران و عراق همواره صحنه عملیات های مختلف ایران برای باز پس گیری مناطق اشغال شده توسط نیروهای ارتش عراق بود. در آغاز جنگ شهر هایی چون سوسنگرد، دزفول، اندیمشک، خرمشهر، آبادان و اهواز که مرکز استان است به صورت مرتب هدف حملات موشکی و توپخانه ارتش عراق قرار داشتند.

بهترین فصل تور خوزستان از اواسط پاییز تا اواسط بهار میباشد 

استان خوزستان از سمت شمال و شرق به رشته کوه های زاگرس منتهی می شود. ارتفاعات این استان در جهت جنوب غربی کاهش یافته و در نواحی جنوب تر به صورت تپه های ماهوری نمایان می شود. این سرزمین از نظر پستی و بلندی به دو منطقه کوهستانی و جلگه ای تقسیم می شود. منطقه کوهستانی قسمت های شمالو شرق استان را دربر می گیرد و منطقه جلگه ای از جنوب دزفول، مسجد سلیمان، رامهرمز و بهبهان شروع شده و تا کرانه های خلیج فارس و اروند رود ادامه می یابد. از نظر شرایط آب و هوایی، استان خوزستان دارای دو نوع آب و هوای نیمه بیابانی در شهر های آبادان، خرمشهر، ماهشهر، هندیجان، دشت آزادگان دزفول، بهبهان، شوشتر و نواحی شمال اهواز و همچنین آب و هوای استپ گرم در نواحی شمال دزفول، بهبهان، رامهرمز، شوشتر و شمال اهواز است. همچنین شرایط اقلیمی این استان تحت تاثیر سه نوع باد به شرح زیر است: اولین باد، جریان سرد نواحی کوهستانی، دومین باد یعنی باد شرجی، جریان گرم مرطوبی است که از خلیج فارس به سمت جلگه می وزد و اما سومین باد: از سمت عربستان می وزد و همیشه مقداری شن، خاک و رطوبت به همراه دارد. رودخانه های مهم موجود در استان خوزستان عبارتند از: کارون، دز، کرخه، مارون، جراحی و زهره در میان رودخانه های ذکر شده: رودخانه کارون پر آب ترین رودخانه کشور محسوب می شود.

وجه تسمیه

 تور خوزستان به دیدن مردمانی از تبار عیلامیان به نام خوزیها می رود که نام این سرزمین از آن ها گرفته شده است، تصاویر آنها در پلکان تخت جمشید دیده می شود. برخی خوز را شکر یا نیشکر هم دانسته اند. به علت کشت فراوان و پر سابقه نیشکر در این سرزمین. 

غذاهای محلی: قلیه ماهی و میگو، اشکنه اوپیوزی، صندلی سلطون، برشک، حمیس توله، آش ارده، شوربا، باقله تو مهریال ماهی صبور شکم پر، شله نوروزانی، قلیه تخم مرغ، کوکوی پوکورا.

قلعه شوش

در تور خوزستان یکی از جاذبه هایی که مورد بازدید قرار میگیرد قلعه شوش است که در سال 1897 میلادی محققی فرانسوی برای اکتشاف به شوش آمد و دولت فرانسه را متقاعد کرد که هیئت باستان شناسی در شوش ایجاد نماید. او بلند ترین نقطه تپه های شوش به نام اکروپل را به عنوان منطقه ای امن انتخاب  نمود  و قلعه ای با طرح قرون وسطایی بر فراز آن ساخت. ساختمان این قلعه از خشت بنا شده و تا سال 1912 میلادی به انجام رسیده در ساختار این بنا آجر و کتیبه هایی از آثار باستانی در شوش از جمله چغارزنبیل دیده می شود. پلان قلعه ذوزنقه  شکل است که قاعده کوچک آن در سمت شمال می باشد و شباهت زیادی به زندان باسیل فرانسه دارد. در تور خوزستان به بازدید این مکان دیدنی خواهیم پرداخت.

سد دز

سد دز یک سد بتنی هیدرو الکترونیک است که در دوران سلطنت محمد رضا شاه پهلوی بر روی رودخانه دز توسط یک کنسر سیوم ایتالیایی در استان خوزستان احداث شد. احداث سد عظیم دز در سال 1336 خورشیدی توسط ایتالیایی ها در کوه های زاگرس و در شرق اندیمشک بر روی رودخانه دز آغاز و در سال 1341 خورشیدی پایان یافت. این سد با ارتفاع 203 متر در زمان ساخت خود به عنوان یکی از مرتفع ترین سد های جهان (ششمین سد جهان در آن زمان) شناخته می شد. این سد در شرق اندیمشک واقع است.

شوشتر

علت نام گذاری شوشتر به دلیل آب و هوای خاصش است که در تور خوزستان آن را لمس خواهیم کرد، بدین صورت که چون از شوش بهتر بود آن را شوشتر یعنی بهتر از شوش نامیده اند.  ودر روایت تاریخی دیگر از شوشین دخت، زن یزدگرد نام برده می شود که شوش  و شوشتر را بنا نهاد. قدمت شهر شوشتر به زمان های بسیار دور می رسد که در شاهنامه نیز آورده شده هوشنگ، شوشتر را بنا نهاده است.از جمله آثار تاریخی شوشتر می توان به سل و سد شادروان شوشتر، قلعه سلاسل، بند میزان، مسجد جامع شوشتر و مجموعه ی سازه های آبی شوشتر اشاره نمود که  در دوران ساسانیان برای بهرگیره از نیروی آب به عنوان محرک آسیاب های صنعتی ساخته شده است.این مجموعه شامل آبشارها، کانال ها، آسیاب های می باشد.

سازه های آبی شوشتر

در دوره ی ساسانی برای بهره گیری از نیروی آب ساخته شده است.این مجموعه ی بزرگ شامل آسیاب ها،آبشارها،کانال ها و تونل های عظیم است. بند میزان، برج کلاه فرنگی، رودخانه ی دستکند گرگرو پل شادروان از جمله بناهای این منطقه است. این بنا در شوشتر (خوزستان)قرار دارد که بخشی از بازدیدهای تور خوزستان می باشد.

زیگورات چغازنبیل

در تور خوزستان به زیگورات می رویم که در نزدیکی شهر شوش قرار گرفته و ساخت آن به 1250 سال پیش از میلاد بر میگردد.این بنا به دستور اونتاش گال پادشاه ایلام باستان ساخته شده و در زمان ساخت 52 متر ارتفاع داشت. در 5 طبقه

امروز ارتفاع باقی مانده ی این بنا به 25 متر رسیده است و تنها 5/2 طبقه از آن باقی مانده است این زیگورات بنا به اعتقاد مردم آن زمان برای ستایش ایزد نگهبان شهر شوش ساخته شده بود.چغازنبیل در حمله ی آشوربانیپال ویران شد.

شوش

تور خوزستان مسیر سفر خود را به سمت شهر باستانی شوش ادامه می دهد که مرکز تمدن عیلام بوده و  یکی از قدیمیترین سکونتگاههای شناخته شده ی منطقه‌است، احتمالاً به سال ۴۰۰۰ پیش از میلاد پایه گذاری شده، با وجود اینکه نخستین آثار یک دهکده ی مسکونی در آن مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش از میلاد هستند.شوش در دوره ی هخامنشیان شکوه گذشته خویش را باز یافته وچهار راه شرق وغرب گردید. با توجه به اهمیت و موقعیت جغرافیایی و سیاسی خاص شوش بود که راههای بسیاری و به ویژه راه بزرگ  مرسوم به راه شاهی را شامل می شد.این راه در دوره ی هخامنشیان برای پیوند شهرهای امپراتوری به یکدیگر ساخته شد.از آثار تاریخی موجود در شوش می توان به مقبره ی دانیال نبی، چغازنبیل اشاره نمود.

ایذه

پیشینه ی تاریخی ایذه را با توجه به سنگ نوشته های عیلامی و هخامنشی به 4000 سال قبل می دانند.ایذه شهر نگارکنده های سنگی و صخره ای ایران نامیده می شود. ایذه را خاستگاه الیمایی های می دانند که هم زمان با دوره ی سلوکی-پارت بوده اند.از طرف دیگر یکی از کشفیات مهم ایذه،پیکره ی مرد شمی می باشد.از آثار جالب در ایذه می توان به نگاره ها و نقش برجسته های عیلامی اشاره کرد که اولین حجاری های ایران باستان،قبل از هخامنشیان در آن جا صورت گرفته است.از جمله می توان به نقش برجسته های کول فرح  در عصر عیلام نو، چهار نقش برجسته در  اشکفت سلمان (نیایشگاه تاریشا) اشاره ای کرد.

شادگان

شادگان در فاصله ۹۷ کیلومتری از اهواز واقع شده است.در شادگان و پیرامون آن نخلستان های گسترده‌ای وجود دارد. ۹۸درصد مردم شهرستان شادگان عرب و از تیره و طوایف بنی کعب، بنی تمیم، بنی مالک، باوی، مطور می‌باشند. منطقه و طبیعت زیبای شادگان با وجود آبشارش یکی از زیباترین نقاط طبیعی جنوب ایران میباشد که برای اکثر ایرانیان شناخته شده نیست. این منطقه از چندین آبشار بزرگ و زیبا با محیطی بسیار دل انگیز که تلفیقی از آب، صخره های بدیعف چشمه ها و پوشش جنگلی برخوردار است

لرستان

استان دیگری که در تور خوزستان مورد بازدید قرار میگیرد استان زیبای لرستان است به اعتقاد بسیاری از باستان شناسان منطقه لرستان از چهل هزار سال پیش محل سکونت اقوامی بود که به علت نداشتن خط هویت آنها ناشناخته مانده است. در این عصر زندگی انسانهای پیش از تاریخ به صورت غارنشینی بوده که از طریق شکار و جمع آوری دانه امرا معاش می کردند. براساس یافته های باستان شناسی این منطقه به عنوان یکی از نخستی سکونت گاههای قدیمی بشری شناخته شده است که بشر توانسته در آن به تدریج مراحل تکلملی خود از دوره پارینه سنگی میان سنگی نسنگی و شهر نشینی را پشت سر بگذارد. به این ترتیب لرستان ازنظر باستان شناسی یکی از مراکز مهم به شمار می اید و از جمله معدود سرزمین هایی است که انسان برای اولین بار به اهلی کردن حیوان ها و کشاورزی پرداخته است. براساس کتیبه های بدست آمده از بابلی ها و سومری ها در هزاره سوم پیش از میلاد اقوام عیلامی و کاسی به ترتیب در جنوب و شمال ایران ساکن بودند که جزو قدیمی ترین مردم آن دوره به شمار می آمدند عیلامی ها که از نژاد بومی ایرانی یعنی آسیانیک بودند نخستین قومی هستند که بر این سرزمین حکومت داشتند. متاسفانه از چگونگی تشکیل جوامع و ابتدای تاریخ این اقوام اطلاع درستی در دست نیست ولی براساس اطلاعات کمی که به دست آمده عیلامی ها توانسته بودند قبل از ورود آریایی ها به ایران در بخش هایی از سرزمین ایران دولتی مقتدر تاسیس کنند. این قوم همچنین توانست به مدت چند هزار سال هویت خود را در برابر اقوام نیرومندی چون سومری ها آکدی ها  بابلی ها و آشوری ها حفظ نماید. اما اختلاف های داخلی و جنگ های خانگی سرانجام باعث شکست این قوم از دشمن خود یعنی آشوری ها شد. علاوه بر اقوام عیلامی در خصوص نژاد اقوام کاسی باید گفت که بین مورخان پژوهشگران تاریخ اختلاف نظر زیادی وجود دارد.برخی آنان را از بومیان نخستین لرستان می دانند و عده ی زیادی نیز آنهارا شعبه ای از آریایی ها می پندارند که پیش از دیگر اقوام آریایی یعنی مادها و پارس ها به ایران مهاجرت کردند. و پس از مدتی اقامت در کو ههای قفقاز و سواحل دریای خزر به سلسله رشته کوه های زاگرس پناه برده و در کوههای لرستان ساکن شدند.آنان مهم ترین قبایل کوهستانی زاگرس به شمار می آمدند.که به دام ئاری مشغول بودندو جزو سوارکاران شجاع و جنگ جو محسوب می شدند. و بارها با همسایگان خود از جمله عیلامی ها و بابلی ها در افتادند. حتی آنها توانستند دولت بابل را شکست داده و به مدت شش قرن بر این سرزمین حکومت کنند. حکومت کاسی ها بر بابل در نتیجه شکست از عیلامی ها به پایان رسید و پس از شکست از عیلامی ها به سرزمین کوهستانی خود یعنی لرستان بازگشتند. از روزگار لرستان در دوران هخامنشیان اطلاعات زیادی در دست نیست ولی شواهد نشان می دهد که کاسی ها در دوران حکومت مادها و هخامنشیان همچنان استقلال و اقتدار خویش را حفظ کرده بودند.آورده شده زمانی که شاهانهخامنشی می خواستند به منظور لشکر کشی به سایر نقاط سپاهی را از قلمرو آن ها عبور دهند مجبور به پرداخت باج به روسای این قوم بودند. استان لرستان در دوره ساسانیان از لحاظ تقسیمات کشوری جزو سرزمین پهله یا پهلو محسوب می شد یعنی سرزمینی بعدها توسط اعراب (جبال) خوانده شد. در این دوره لرستان را مهرگان کدک و منطقه غربی آن یعنی پشتکوه یا ایلام را ماسبذان می نامیدند.حکومت سرزمین لرستان همواره به وسیله یک نفر فرماندار از خاندان مهرگان یا مهران اداره می شد. خاندان مهرگان جزو یکی از هفت خانواده ای بود که در تاسیس سلطنت ساسانیان به اردشیر بابکان کمک کرده بودند. پس از فتح نهاوند توسط اعراب مسلمان در سال 21 ه.ق هرمزان اخرین حاکم ساسانی در لرستان به اسارت آنان در آمد و در پی این اسارت وی نزد عمر در مدینه فرستاده شد و بدین ترتیب از نیمه اول قرن یکم تا اواخر قرن سوم هجری اداره استان لرستان نیز مانند سایر مناطق ایران زیر نظر خلفا بود و اخراج آن ها نیز به حاکمان کوفه پرداخت می شد. با روی کارآمدن سلسله آل بویه از نفوذ خلفا در این سرزمین کاسته شده و در فاصله سال ها ی 348تا 406 ه.ق در درون قلمرو آل بویه لرستان به تصرف خاندانی از کردها معروف به برزیکانی در آمد که در تاریخ به آل حسنویه شهرت یافت و موسس این سلسله حسنویه بن حسین برزیکانی بود که در قسمت عمده کردستان کرمانشاه و همدان را تحت کنترل داشت و بعد از وی پسرش بدر جانشین وی شد و لرستان را نیز جزو قلمرو خود ساخت و شهر شاپور خواست یا خرم آباد و دژمشهور آن قلعه فلک الافلاک را پایتخت و مرکز حکمرانی خود قرار داد این سلسله سرانجام در سال 406 ه.ق توسط سلسله آل بویه منقرض شد. در نیمه نخست قرن پنجم هجری ترکان سلجوقی به ایران حمله کردند و در زمان کوتاهی توانستند به حکومت غزنویان و آل بویه در ایران خاتمه دهند.

وجه تسمیه: سرزمینی که اقوام لر در آن سکنی گزیده اند. لر برگرفته از نام طوایفی است که قبل ازورود آریایی ها به این ناحیه وارد شده بودند و بی ارتباطی با اقوام کاسی نیست.

قلعه فلک الافلاک

در تور خوزستان بر بلندای تپه ای باستانی و طبیعی در مرکز شهر خرم اباد خواهیم رفت که قلعه فلک الافلاک بر روی آن واقع شده است این اثر ارزشمند دارای هشت برج و دوحیاط مستطیل شکل می باشد ارتفاع بلندترین دیوا تا سطح تپه 5/22 متر و مساحت کلی آن 5300 متر مربع است پلان بنا به صورت هشت ضلعی نامنظم است. ورودی آن در جبهه شمالی و در برج جنوب غربی ساخته شده است. که عرض آن 10/2 و ارتفاع آن 3 متر است در ساخت این بنا از مصالحی چون خشت و آجر،سنگ، ملات استفاده شده است. از نکات قابل تامل در این بنای سترگ به وجود چاه قلعه به عمق 42 متر در حیاط اول و گریزگاه اضطراری در حیاط دوم می توان اشاره نمود.از زمان برپایی بنا در عهد ساسانی تا دورههای متاخر الحاقاتی به آن اضافه شده است. این اثر همان دژ معروف شاپور خواست می باشدکه در تاریخ ذکر شده است. به لحاظ موقعیت استراتژیکی خود در قرن 4ه.ق به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور این سلسله درزمان آل بویه در آمد. از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد این قلعه نیز بنام خرم آباد معروف شد. احتمالا نام فلک الافلاک در دوره قاجار بر ان اطلاق شده است. از بدو شکل گیری این بنای عظیم و دیدنی تا به حال دارای کاربریهای سیاسی نظامی خزانه سلطنتی مقر حکومتی، پادگان نظامی، زندان سیاسی بوده است. اکنون نیز به عنوان موزه باستانشناسی، مردم شناسی و آزمایشگاه مرمت اشیا و چایخانه سنتی از آن استفاده میشود. این بنای کم نظیر مربوط به دوره ساسانی و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران ثبت رسیده است.